ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫੈਕਟਰੀ ਦੁਖਦਾਈ ਕਾਂਡ!

ਸਵਾਲ ਦਰ ਸਵਾਲ? ਸਮਾਂ ਮੰਗੇ ਜਵਾਬ!

ਕੋਈ ਹੈ, ਆਵਾਜ ਦਿਓ! ਕੋਈ ਹੈ, ਜਵਾਬ ਦਿਓ!!

-ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ: 94170-76735

ਫੋਕਲ ਪੋਆਇੰਟ ਜਲੰਧਰ ਸਥਿਤ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਲੀ ਸੀਤਲ ਫੈਬਰਿਕ ਫੈਕਟਰੀ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਲਾਂ ਛਿਣਾਂ ‘ਚ ਮਲਬੇ ਦੇ ਢੇਰ ‘ਚ ਵਟ ਗਈ। ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਉੱਪਰ ਰਾਤ ਦੀ ਸ਼ਿਫਟ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮੇ ਅੱਖ ਝਪਕਣ ਜਿੰਨੇ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ, ਬੀਮਾਂ, ਪਿੱਲਰਾਂ ਅਤੇ ਸਟੋਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਹੇਠਾਂ ਦੱਬੇ ਗਏ। ਤਿੰਨ ਦਰਜਨ ਕਾਮੇ ਮੌਤ ਦੇ ਪੰਜਿਆਂ ‘ਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਸੈਂਕੜੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ‘ਚ ਫੱਟੜ ਹੋ ਗਏ। ਕਿੰਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ, ਬਾਹਵਾਂ ਆਦਿ ਕੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਕਈ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਨੂੰ ਗੈਂਗਰੀਨ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਡਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅੰਗ ਕੱਟਣੇ ਪਏ। ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੇ ਉਸ ਅੰਕੜੇ ਦਾ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਸ਼ਾਇਦ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਜਿਸਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਆਕੁਲ ਹੋਏ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭੁੱਬਾਂ ਮਾਰਦੇ ਵਾਰਸ ਕਦੇ ਮਲਬੇ ਦੇ ਢੇਰ ਕਦੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ਾਕ ਛਾਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇ.ਬੀ.ਸੀ. ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਰੁੱਕ ਗਈਆਂ। ਮਲਬਾ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁੱਕ ਗਿਆ ਆਪਣਿਆਂ ਨੂੰ ਉਡੀਕਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕੇਗੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬੇ ਆਪਣੇ ਲਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਪੈ ਰਹੀਆ ਦੰਦਲਾਂ, ਵੈਣਾਂ ਅਤੇ ਦੁਹੱਥੜਾਂ ਦੇ ਕਾਲਜੇ ਰੁੱਗ ਭਰਵੇਂ ਬੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣਿਆਂ ਦੇ ਕਿੱਧਰੋਂ ਆ ਜਾਣ ਦੇ ਭੁਲੇਖੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਹਾਗ ਦਾ ਸੰਧੂਰ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਸਦਾ ਲਈ ਦਫ਼ਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਦਾ ਬਚਪਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗਭਰੇਟਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਸਿਹਰੇ ਸਜਣੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੱਫ਼ਣ ਵੀ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਅਣਗਿਣਤ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਡੰਗੋਰੀ ਚੂਰ-ਚੂਰ ਹੋ ਗਈ। ਕੌਣ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਹਿਰਦੇਵਾਦਕ ਮੰਜ਼ਰ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ? ਇਹ ਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਕਰੋਪੀ ਹੈ ਨਾ ਰੱਬੀ ਭਾਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਲੇਖਾਂ, ਮੱਥੇ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਹਸਾਂ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਦਾ ਮੁੱਕਿਆ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਨਹੀਂ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਕ ਮਹਾਨ ਕਿਰਤੀ ਜਮਾਤ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੈ। ਉਜਾੜਾ ਹੈ। ਤਬਾਹੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਮੁਜਰਿਮ ਲੁਕੇ-ਛਿਪੇ ਨਹੀਂ। ਜੱਗ ਜਾਹਰਾਂ ਹਨ। ਮੁਜ਼ਰਿਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਕੋੜਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਕੋੜਮੇ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਸਰਗਣਾ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਹੈ।

ਹਾਂ! ਹਾਂ!! ਸੀਤਲ ਵਿਜ। ਇਸ ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣਾ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਵਿਰੋਧੀ, ਕਿਰਤੀ ਵਿਰੋਧੀ, ਲੋਕ-ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਵਿਰੋਧੀ ਨਿਸੰਗ ਅਪਰਾਧ ਕਬੂਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਰਲੀਆਂ ਪਰਲੀਆਂ ਮਾਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਵਟਾ ਕੁੱਲ ਕਾਇਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਟਿੱਚ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ, ਇੰਡਸਟਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਪਲੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅੱਗੇ ਆਪਣਾ ਗੁਨਾਹ ਕਬੂਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹੈਵਾਨੀ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੇ 'ਭੁਚਾਲ ਆਉਣ' ਕਦੇ 'ਬੋਆਇਲਰ ਫਟਣ' ਦੇ ਖਾਤੇ ‘ਚ ਚਾੜ੍ਹਨ ਦੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਅਤੇ ਢੀਡਤਾਈ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਮਖੌਟੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਮੂੰਹ ‘ਚ ਰਾਮ ਰਾਮ ਅਤੇ ਬਗਲ ‘’ਚ ਛੁਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਦਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਿਰੋਧੀ, ਅੰਨ੍ਹੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇਮੁਖੀ, ਕਾਇਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਛਿੱਕੇ ਟੰਗਣ ਵਾਲਾ ਕਿਰਦਾਰ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਵਾਪਰੀ ਘਟਨਾ ਸਦਕਾ ਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਸਗੋਂ ਬਾਲ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਰੱਤ ਸੜ੍ਹਾਕਣ, 12-12 ਘੰਟੇ ਕਾਮਿਆਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਾਉਣ, ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਮੌਕੇ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵੀ ਓਵਰ ਟਾਈਮ ਲਵਾਉਣ, ਰਾਜ ਦਰਬਾਰੇ, ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਗੂਹੜੇ ਯਰਾਨਿਆਂ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਜਲੰਧਰ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਮੁਹੱਲਿਆਂ ‘ਚ ਆਮ ਚਰਚਿਤ ਹਨ।

ਆਪਣੇ ਕਾਲੇ ਕੁਕਰਮ ਉੱਪਰ ਪਰਦਾਪੋਸ਼ੀ ਕਰਨ ਲਈ 16 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੀ ਸਵੇਰ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਨੇ 25-30 ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਹੀ ਕੰਮ 'ਤੇ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਪ ਮਾਰੀ। ਪ੍ਰਤੱਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਰਹੀ ਜਦੋਂ 26 ਮ੍ਰਿਤਕ ਅਤੇ ਸੱਤਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਈ। ਅਜੇ ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮੋਦ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਲਬੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁਰਦਾ, ਫੱਟੜ ਜਾਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਉੱਘ-ਸੁੱਘ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲੀ। ਸੰਗੀਨਾਂ ਦੇ ਛਾਏ ਹੇਠਾਂ ਘੇਰੀ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਬਸਤੀ ਬੇਖੌਫ਼ ਹੋ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ‘'ਚ ਜਾਂ ਡੂੰਘੇ ਦਫ਼ਨ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂ ਸਾੜ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸਾਡੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਹੌਲਨਾਕ ਘਟਨਾ ਰਾਤ 11 ਵਜੇ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨਾ-ਮਾਤਰ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਸਵੇਰੇ ਸਾਢੇ ਛੇ ਵਜੇ। ਉਹ ਵੀ ਹਲਕੀ-ਫੁਲਕੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ। ਫੈਕਟਰੀ ਮਾਲਕ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਰਜਨ ਤੱਕ ਗਿਣਤੀ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਵਿਆਪਕ ਛਾਣ-ਬਾਣ ਅਤੇ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਿਣੀ-ਮਿੱਥੀ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਮੱਠਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਜ਼ਰੀ ਲੁਕੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਮਝਣਾ ਕੋਈ ਔਖਾ ਪਹਾੜਾ ਨਹੀਂ।

ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਬਸਤੀ ਜਿਹੜੀ 'ਕੱਠੀ ਹੋ ਕੇ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਮਰਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਵਾਹੋ ਦਾਹੀ ਦੌੜਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੀੜ ਅਤੇ ਜਖ਼ਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਕੇ ਮੱਲ੍ਹਮ ਪੱਟੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਰਾਹਤ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡੰਡੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ। ਮਜ਼ਦੂਰ ਬਸਤੀ ਦੁਆਲੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਪੁਲਸ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਬਲਾਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਪਹਿਰੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ। ਮਾਨਵਤਾ-ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ, ਸਮਾਜ-ਸੇਵੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ-ਇਨਸਾਫਪਸੰਦ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਵਾਰਦਾਤ 'ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ। ਕੋਈ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਤੱਕ ਵੀ ਦਿਲ-ਪਰੁੰਨਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ! ਕਿਸੇ ਦਾ ਪੈਰ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਪੰਜਾਂ ਜੇ.ਸੀ.ਬੀ. ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਪੰਜਿਆਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਕਾਂਡ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਅਲੰਬਰਦਾਰ 20 ਮਿੰਟਾਂ ‘'ਚ 5000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਇਲ ਦਾ ਸਫ਼ਲ ਤਜ਼ਰਬਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਥਾਪੀਆਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਲੰਧਰ ਅੰਦਰ “ਆਹਲਾ ਦਰਜਾ ਅਫਸਰਾਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ” ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਵਿੱਥ 'ਤੇ ਵਾਪਰੀ ਘਟਨਾ ਤੱਕ 'ਵਿਕਾਸ ਉਡਾਰੀ' ਨਹੀਂ ਭਰੀ ਜਾ ਸਕੀ। ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਨਾਲ ਬੇਗਾਨਗੀ ਅਤੇ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਰਵੱਈਆ ਉਸ ਮੁਲਕ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਬੰਨ੍ਹੇ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਸਦਾ ਲਈ ਸੌਂ ਗਈਆਂ ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਡੂੰਘੇ ਖੱਡੇ 'ਚੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕਰਕੇ ਜੱਗ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੰਨੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਾਂ! ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫਾਈਬਰ ਫੈਕਟਰੀ ਘਟਨਾ ਮੌਕੇ ਉਲਟਾ ਕਾਮਿਆਂ 'ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ, ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ‘ਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਰੋਕਾਂ, ਦੇਵੀ ਤਲਾਬ ਮੰਦਰ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚੋਂ ਅਣਪਛਾਤੇ ਬੰਦਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਾੜੀ-ਮੋਟੀ ਮਲ੍ਹਮ ਪੱਟੀ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰਿਕਾਰਡ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਭਜਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ, ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ 2 ਕਦੇ 3 ਲੱਖ ਦੇਣ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਨ ਦਾ ਮਖੌਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਇਸਨੇ ਕਮਾਊ ਲੋਕਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰਵੱਈਏ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਮੂੰਹ ਬੋਲਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਘਟਨਾ ਦੀ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਪਰਤ-ਦਰ-ਪਰਤ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ ਅਪਰਾਧਜਨਕ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਹੀਂ। ਨਕਸ਼ਾ ਵੀ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ। ਜਿਸ 81 ਨੰਬਰ ਪਲਾਟ ‘ਚ ਫੈਕਟਰੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਪਾਵਰਕਾਮ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਲਈ। ਇਸ ਪਲਾਟ ਦੇ ਲਾਗੇ 77 ਨੰਬਰ ਪਲਾਟ ਤੋਂ ਹੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਤਿੰਨ ਮੰਜਲੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਵਰਕਾਮ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਇਹ ਅਸਲੀਅਤ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹੀ ਪਾਵਰਕਾਮ ਪੁਲਸ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਸਾਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਧਾੜਾਂ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਗਰੀਬ ਪੇਂਡੂ, ਖੇਤ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਬਿਲ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਵਾਅਦਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਕੱਟਣ ਲਈ ਆਏ ਰੋਜ਼ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਐਨ ਨੱਕ ਦੇ ਹੇਠ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਫਾਈਬਰ ਫੈਕਟਰੀ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਵੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਬੇਖੌਫ਼ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੌਣ ਕਹੇ ਰਾਣੀ ਅੱਗਾ ਢਕ!

ਈ.ਐਸ.ਆਈ. ਬੀਮਾ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ ਆਦਿ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਮਹਿਕਮੇ ਨਾਲ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰੋ ਹਰੇਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ‘ਚ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਵਜੂਦ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਭਲਾ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ 14 ਫੈਕਟਰੀਆਂ 'ਚੋਂ 11 ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਿਉਂ ਕਰੇ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਰਬਾਰੋਂ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਅਜੇਹੀ ਹਨੇਰਗਰਦੀ ਅਣਸਰਦੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਫੈਕਟਰੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ਼ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਹੁਣ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਧਿਕਾਰਤ ਫੈਕਟਰੀ ਨਿਰਮਾਣ, ਬਿਜਲੀ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ, ਜਾਅਲੀ ਰਜਿਸਟਰ, ਬਾਲ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਬੀਮਾ, ਈ.ਐਸ.ਆਈ., ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਆਦਿ ਸਭ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਕੁਝ ਚੋਰੀ-ਚੋਰੀ ਚੁਪਕੇ-ਚੁਪਕੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਚੱਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ 1948 ਤਹਿਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਪਾਸ ਕਰਾਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜ਼ੁਰਮ ਹੈ। ਲੇਬਰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸਿੰਘ ਮੰਡ ਦਾ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫੈਕਟਰੀ ਮਾਲਕ ਵੱਲੋਂ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮ ਛਿੱਕੇ ਟੰਗੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਾ ਸਾਡੇ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਬਕਾਇਦਾ ਲੇਬਰ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਹੋਈ। ਕਦੀ ਕੋਈ ਨਕਸ਼ਾ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਪੜਤਾਲੀਆ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਉਹ ਹੋਰ ਤੱਥ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਸੁਆਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੇਬਰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਾਫ਼ ਬਿਆਨ ਕਲਮਬੱਧ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਫਿਰ ਹੋਰ ਦੂਹਰੀਆਂ-ਤੀਹਰੀਆਂ ਕਮੇਟੀਆਂ, ਕਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਮਹੀਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤਾਂ ਮੰਨਿਆ ਪਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਂ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਕੁੱਝ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ‘ਚ ਕੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ? ਪੜਤਾਲੀਆ ਕਮੇਟੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇਣਾ, ਫਿਰ ਆਵੇਗਾ ਸਮਾਂ ਅਜੇ ਹੋਰ ਲੱਗੇਗਾ, ਫਿਰ ਚੋਰ ਮੋਰੀਆਂ, ਫਿਰ ਘਪਲੇ ਢਕਣ ਲਈ ਘਪਲੇ, ਮੁਜ਼ਰਿਮਾਂ ਲਈ ਓਟ ਛਤਰੀ। ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛੁਪੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਭੁਪਾਲ ਗੈਸ ਕਾਂਡ, ਡੱਬਵਾਲੀ ਸਿਨੇਮਾ ਕਾਂਡ, ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਪਟਿਆਲਾ, ਦਿੱਲੀ, ਗੁਜਰਾਤ, ਗੋਦਰਾ ਆਦਿ ਸਭ ਕੁਝ ਜੱਗ ਜਾਹਰ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪੜਤਾਲ ਦਾ ਅਰਥ ਜੋਰਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਬਰੀ ਕਰਨਾ, ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲਮਕਾਉਣਾ, ਠੰਢਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰ ‘ਚ ਲਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫੈਕਟਰੀ ਘਟਨਾ ਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਚੱਲ ਰਿਹਾ 'ਪੜਤਾਲੀਆ' ਘਟਨਾ-ਕ੍ਰਮ।

ਮਿੱਟੀ, ਸੀਮੈਂਟ, ਸਰੀਏ ਆਦਿ ਦੀ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਜਾਂਚ ਕਰਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘਟੀਆ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਕੇਹਾ ਮਖੌਲ ਹੈ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ!! ਭਲਾ ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੀ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ, ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਸਾਲਾਂ ਬੱਧੀ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜੁਰਮ ਹੈ ਤਾਂ ਹੁਣ ਭਲਾ ਇਸ ਦੀ ਕੀ ਤੁਕ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ, ਰੇਤਾ, ਸੀਮੈਂਟ, ਸਰੀਆ ਆਦਿ ਕਿਸ ਕੁਆਲਟੀ ਦਾ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਨਾਲੇ ਚੋਰ ਨਾਲੇ ਚਤੁਰਾਈਆਂ। ਅਸਲ ਮੁੱਦਾ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਇਉਂ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿਤੇ ਹਾਕਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਸ਼ਨ ਤਾਂ ਹੁਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

• ਚਿੱਟੇ ਦਿਨ ਵਾਂਗ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ 1948 ਤਹਿਤ ਜੇ ਫੈਕਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕਮੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਫੈਕਟਰੀ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਜਾਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਅਤੇ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਇਮਾਰਤ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਕਿਰਤ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਪਲਾਈਮੈਂਟ ਅਤੇ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਆਫ ਸਰਵਿਸ ਐਕਟ 1996 ਤਹਿਤ ਦੇਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕੇ ਕਿ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਵਿਭਾਗ ਕੋਲ ਨਕਸ਼ਾ ਵੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦੋਵੇਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਜੇ ਕੋਈ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚਾਈਲਡ ਵਰਕਰਜ਼ ਇਨ ਵਾਈਲੇਸ਼ਨ ਆਫ ਸੈਕਸ਼ਨ-3 ਤਹਿਤ ਉਸਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 3 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸਾਲ ਤੱਕ ਵਧਾਇਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਮਾਲਕ ਫਿਰ ਵੀ ਬਾਜ਼ ਨਾ ਆਏ ਤਾਂ ਸਜ਼ਾ 2 ਸਾਲ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫੈਕਟਰੀ ‘ਚ ਤਾਂ ਬੀਤੇ 12 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਫੈਕਟਰੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਇਸਦੀ ਨੀਂਹ ਧਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਰਾ ਮਾਮਲਾ ਹੀ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੜਤਾਲੀਆ ਕਮੇਟੀਆਂ ਨਾਟਕ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ? ਕੀ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਇਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਰਹਿੰਦੀ ਖੂੰਹਦੀ ਕਸਰ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਦੌਰਾਨ ਖਾਤਰਦਾਰੀ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਸ 8 ਨੰਬਰ ਥਾਣੇ ਦਾ, ਰੱਖਿਆ ਬਾਰਾਂਦਰੀ ‘ਚ। ਉਹ ਵੀ ਸ਼ਾਹੀਆਨਾ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਮੌਜ ਨਾਲ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਮਿਲਣੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਥਾਣੇ ਦੇ ਗੇਟ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਦਾਲਤੀ ਰਿਮਾਂਡ ਦੇ ਅਦਾਲਤੀ ਹੁਕਮਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰਾਹ 'ਚੋਂ ਹੀ ਮੋੜ ਕੇ ਵਿਜ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਕਦੇ ਆਈ.ਸੀ.ਯੂ., ਕਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਮਰੇ ‘ਚ ਟਹਿਲ ਸੇਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੁੜਵੇਂ ਵਾਰਡਾਂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਕੇ ਸਬੰਧੀ ਪੈਣ ਢੱਠੇ ਖੂਹ ‘ਚ! ਆਹਲਾ ਦਰਜੇ ਦੇ ਅਫ਼ਸਰ, ਪੁਲਸ ਪਲਟਣਾਂ ਵਿਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ, ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਐਨਕ ‘ਚ ਅਜੇ ਵੀ ਸਭ ਨਾਗਰਿਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ! ਜੇ ਮਲਬੇ ਥੱਲੇ ਦੱਬੇ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਵਾਰਸ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਜਾਣ ਤਾਂ ਲਾਠੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜੇ ਮਹਾਂ ਦੋਸ਼ੀ ਵਿਜ ਵਰਗਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਿਆਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਲੜੀ ਦਾ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹਿਮਾਨ ਵਾਂਗ ਟਹਿਲ ਸੇਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਨਿਆਂ ਦੇ ਪਤੁਲੇ ਹਾਂ। ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਦੇ ਅਲੰਮਬਰਦਾਰ ਹਾਂ!!

ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਦੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹੁਣ ਜਾ ਕੇ ਇੱਕ ਨੋਟਿਸ ਚਪਕਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਵਾਬ ਦਿਓ ਤੁਹਾਡੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਸ ਰਿਮਾਂਡ ‘ਚ ਵੀ ਵਿਜ ਤੋਂ ਰਜਿਸਟਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਜਾਂ ਤੋਂ ਵਿਹਲੇ ਹੋ ਕੇ ਇਸ ਪਾਸੇ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਭਾਵ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਹਾਕਮਾਂ, ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ‘ਚ ਪੀੜਤ ਮਜ਼ਦੂਰ ਤਬਕਾ ਕੋਈ ਧਿਰ ਨਹੀਂ। ਉਸਦੇ ਹਲਫ਼ੀਆ ਬਿਆਨ  ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਵਿਜ ਕੀ ਕਹੇਗਾ! ਉਹ ਪੜਤਾਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਏਗਾ। ਉਹ ਕਮੇਟੀਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੇ 12 ਵਰ੍ਹੇ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟੀ ਰੱਖੀਆਂ ਉਹ ਪੜਤਾਲ ਕਰਕੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਝੋਟਿਆਂ ਵਾਲੇ ਘਰੋਂ ਲੱਸੀ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹੈ।

ਲੋਕ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਹੁੰਦੀਆਂ ਇਕੱਤਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਮੁੱਢਲੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹੀ ਇਕੱਠ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿੰਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਕਿੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਹੇਠ ਦੱਬ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਅਜੇਹੇ ਮੌਕੇ ਅਸਲੀਅਤ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਖ਼ਬਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕੀਤੀ? ਵਾਰਸਾਂ, ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਰੋਕਿਆ? ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ ਤੱਥ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਦੋਹਰੇ ਮਾਪਦੰਡ ਅਪਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਜੋਕਾਂ ਲਈ ਹੋਰ, ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਵਿਤ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਮੈਦਾਨ ‘ਚ ਆਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ, ਜਮਹੂਰੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਹੀ ਹਨ। ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੇ ਫਿਰਕੂ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਣਜਾਰੇ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਮੌਕੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹਨ।

ਇਸ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੇ 3 ਦਸੰਬਰ, 2009 ਨੂੰ ਫੋਕਲ ਪੋਆਇੰਟ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਵਾਪਰੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਆਏ ਰੋਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਕੁੱਟ ਖਿਲਾਫ਼ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ ਰੋਸ ਧਰਨੇ ਉੱਪਰ ਬੈਠੇ ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਉੱਪਰ ਹੱਲਾ ਬੋਲਣ ਲਈ ਪੁਲਸ ਅਤੇ ਮਿੱਲ ਮਾਲਕਾਂ ਦੇ ਲੱਠਮਾਰਾਂ ਨੇ ਮੁਨਿਆਦੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਥਾਨਕ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਉਕਸਾਇਆ ਭੜਕਾਇਆ ਕਿ, ''ਬਿਹਾਰੀ ਚਾਂਭਲ ਗਏ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੱਧਰੇ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।'' ਅੱਜ ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਥਾਨਕ ਕਾਮਿਆਂ ‘ਚ ਜਿਸ ਕਦਰ ਰੋਸ ਜਾਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਉਸਦੀ ਘਾਟ ਰੜਕਣ ਪਿੱਛੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਦੁਰ-ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੈ।

ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਥਾਂ ਦਾ ਢੇਰ ਬਣੀ, ਮਰੀਜਾਂ, ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਦਾ ਹਿਰਦੇਵੇਦਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਣੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਲਾਗੇ ਹੀ ਪੈਂਦੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਲੋਕ-ਹਿਤੈਸ਼ੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੀ ਇੱਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਕਿਸੇ ਬੱਝਵੀਂ ਵਿਉਂਤਬੱਧ ਸੇਧ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕੀਆਂ। ਟੁੱਟਵੀਂ, ਇਕੱਲੀ ਇਕਹਿਰੀ ਜਾਂ ਆਰਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ। ਇੱਕ ਬੱਝਵੀਂ ਰੋਸ ਲਹਿਰ, ਸਦਭਾਵਨਾ ਲਹਿਰ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਹ ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਉਂਗਲ ਰੱਖਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਭਨਾ ਲਈ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲਵੀਂ ਅੰਤਰ-ਝਾਤ ਮਾਰਨ ਦਾ ਤਿੱਖਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੈ।

ਅਜੇ ਇਕ ਦਿਨ ਹੀ ਬੀਤਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਵਿਸਾਖੀ ਦਿਹਾੜੇ, ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਖ਼ੂਨੀ ਦਿਹਾੜੇ ਅਤੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਹਾੜੇ ਦੇ ਸਮਾਗਮ ਹੋਏ। ਸਾਂਝੀ, ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸੰਗਰਾਮੀ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਹਲੂਣਵੀਂ ਘਟਨਾ ਸਾਡੇ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਬਣ ਡਿਗੀ ਤਾਂ ਉਸ ਮੌਕੇ ਹਾਕਮਾਂ, ਪ੍ਰਸਾਸ਼ਨ ਆਦਿ ਦੇ ਲੋਕ ਦੋਖੀ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਕਾਰਨ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਦੁਰ-ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਦੋਗਲਾ ਮਿਆਰ ਸਮਝ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਨੈਤਿਕ ਮਿਆਰ ਦਾ ਗਰਾਫ਼ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਟੋਹ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇਸ ਦਰਪਣ 'ਚੋਂ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੁੱਝ ਸੁਣ ਗਏ ਹਾਂ, ਕੁੱਝ ਕਹਿ ਗਏ ਹਾਂ

ਅਸੀਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ

ਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਾਂ

ਮੁਲਕ ਅੰਦਰ ਰਿਵਾਜ਼ ਹੀ ਬਣ ਗਿਐ ਕਿ ਜਿੱਡਾ ਵੱਡਾ ਕਾਤਲ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ, ਬਲਾਤਕਾਰੀਆ, ਨੌਸਰਬਾਜ਼, ਲੁਟੇਰਾ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀ ਉਸਦੇ ਮਗਰ ਓਡੇ ਹੀ 'ਵੱਡੇ ਬੰਦੇ'। ਓਨੀ ਹੀ ਹਾਕਮ ਧਿਰ, ਪ੍ਰਸਾਸ਼ਨ ਦੀ ਛੱਤਰੀ। ਉਸਨੂੰ ਬੇਕਸੂਰ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕਵਾਇਤ। ਜਲਦੀ ਰਿਹਾ ਕਰਨ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ੋਰ। ਰਿਹਾ ਹੋ ਕੇ ਆਇਆਂ ਲਈ ਦੋਵੱਲੇ ਜੇਤੂ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮਾਂ ਧਰਤੀ ਜਾਇਆ ਸੂਰਮਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜੰਗ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਇਆ ਹੋਵੇ!

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਨਅਤ, ਖੇਤੀ ਹੋਰ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਚ ਖ਼ੂਨ ਪਸੀਨਾ ਵਹਾ ਕੇ, ਸਸਤੀ ਲੇਬਰ ਕਰਕੇ, ਕੁੱਟਾਂ ਮਾਰਾਂ ਝੱਲ ਕੇ ਅਤੇ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਵਰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਮੁੜ੍ਹਕੇ ਦੀ ਲੁੱਟ ਕਰਾ ਕੇ ਵੀ ਨਿਰਮਾਣ ‘ਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਲੱਦ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਵੇਲੇ, ਕੰਮ ਲੈਣ ਵੇਲੇ ਰਵੱਈਆ ਹੋਰ, ਮਿਹਨਤ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਹੋਰ ਅਤੇ ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਫੈਕਟਰੀ ਵਰਗੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਨ ਵੇਲੇ ਰਵੱਈਆ ਹੋਰ।

ਸੀਤਲ ਵਿਜ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸਨਅਤਕਾਰ। ਮਾਮਲਾ ਇਸ ਜਮਾਤ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਹੁੰ ਮਾਸ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਾ ਰਿਸਤਾ ਹੈ। ਅਜੇਹੇ ਸਨਅਤਕਾਰ, ਜਾਗੀਰਦਾਰ, ਵਪਾਰੀ, ਬਹੁ ਕੌਮੀ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਸੂਦਖੋਰ, ਠੇਕੇਦਾਰ ਆਦਿ ਦਾ ਅਜੇਹਾ ਕੁੜਮ ਕਬੀਲਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਜੋਕ ਬਣ ਕੇ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਵੀਆਂ ਸਨਅਤੀ ਨੀਤੀਆਂ, ਆਰਥਕ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਖੁੱਲ• ਖੇਡ ਮਗਰੋਂ ਇਸ ਲਾਣੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਚੜ੍ਹ ਮੱਚੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੱਕ, ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਲਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ, ਸਮੂਹ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਲੁੱਟਣ ਅਤੇ ਕੁੱਟਣ ਲਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਅਜੇ ਜੱਗ ਜਾਹਰ ਨਹੀਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਢਕੀ ਰਿਝ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਭ ਅੱਛਾ ਉੱਥੇ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਦੇਰ ਸਵੇਰ ਹੋਰ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਅਜੇਹੇ ਹਾਦਸੇ ਸਾਡਾ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰਵਾਸੀ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਜੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਸਮਝਕੇ ਦੇਖਦੇ ਰਹਾਂਗੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਵੱਸ਼ ਹੀ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਕੜੀ ਜੋੜ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਵਜੋਂ ਅੰਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਨਿਜ਼ਾਮ ਦੀ ਮੂਲੋਂ ਬਦਲੀ ਅਤੇ ਕਾਮਿਆਂ/ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁਗਤ ਵਾਲੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਤੱਕ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਅੱਗੇ ਆਉਣਾ ਵਕਤ ਦੀ  ਲੋੜ ਹੈ।

ਆਦਮ-ਖਾਣੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਹਨੇਰਗਰਦੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮੋਮਬੱਤੀ ਜਗਾ ਕੇ ਨਾ ਤੁਰਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ‘ਚ ਭਵਿੱਖ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਤਿੱਖੇ ਸੁਆਲ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਕੌਣ ਹੈ। ਉਹ ਜੋ ਸਦਾ ਦੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਗਏ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿਹੜੇ ਜਾਗਦੇ ਹੀ ਸੌਂ ਗਏ। ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਕੋਈ ਹੈ! ਕੋਈ ਹੈ!! ਸਿਰਫ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਓ! ਗੌਰ ਨਾਲ ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਉੱਪਰ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਜਿਹੜੀ ਗਲੇ ਸੜੇ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮਲਬੇ ਥੱਲੇ ਦੱਬੇ ਸਭਨਾ ਨੂੰ ਹੀ ਮਾਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕੋਈ ਹੈ! ਆਵਾਜ਼ ਦਿਓ!!

ਕੋਈ ਹੈ! ਜਵਾਬ ਦਿਓ!!

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ-2013:

ਸਾਥੋਂ ਕੁੱਝ ਆਸ ਕਰਦੀ ਹੈ

ਵਗਦੇ ਦਰਿਆ ਵਰਗੀ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ

- ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ-2013 ਨੇੜੇ ਢੁਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੌ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ 'ਹਿੰਦੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਪੈਸੇਫਿਕ ਕੋਸਟ' ਨਾਂਅ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਬਣੀ। ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੇ 1 ਨਵੰਬਰ 1913 ਨੂੰ 'ਗ਼ਦਰ' ਅਖ਼ਬਾਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਚ ਛਪਦਾ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁਲਕਾਂ ਤੱਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਇਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਐਨਾ ਮਕਬੂਲ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਜਥੇਬੰਦੀ 'ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਤਾ ਕਾਰਨ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਨਫਰਾਂਸਿਸਕੋ (ਅਮਰੀਕਾ) ਸਥਿਤ ਹੈੱਡ ਕੁਆਟਰ 'ਯੁਗਾਂਤਰ ਆਸ਼ਰਮ' ਦਾ ਨਾਂਅ ਵੀ 'ਗ਼ਦਰ ਆਸ਼ਰਮ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ।

ਵਰ੍ਹਾ ਭਾਵੇਂ ਸੌ ਬੀਤ ਚੱਲਿਐ ਪਰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅਮੁੱਲਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਗਕ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ-ਮੁਖੀ ਹੈ। ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਅੰਦਰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪੱਖਾਂ ਉੱਪਰ ਹੋਰ ਵੀ ਗਹਿਰਾਈ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਅੱਗੇ ਤੁਰੇਗੀ। ਅਗਲੇ ਪੰਜ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਅਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਸਿਖਰ 2013 ਤੱਕ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁ-ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਬਣੇ ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉੱਦਮ ਜੁਟਾਉਣ ਲਈ ਸਿਰ ਜੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ: ਅਮੀਰ ਵਿਰਸਾ

ਮਹਾਨ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਈ ਅਤੇ ਅਥਾਹ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਭਰੀ ਬੀਰ-ਗਾਥਾ, ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮਹਿਜ਼ ਰਸਮ ਪੂਰਤੀ ਬਣ ਕੇ ਨਾ ਰਹੇ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਕਫ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਕੇ ਨਾ ਰਹੇ। ਇਕ ਨਵੰਬਰ 2013 ਦਾ ਦਿਹਾੜਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੁਰਬ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਸ਼ਨਾ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਬਣ ਜਾਏ। ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਗੂਹੜਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਵੇ। ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣੇ। ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਸੁਲਘਦੇ ਸੁਆਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਤਲਾਸ਼ਣ ਲਈ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਉਭਾਰਨ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਵੱਜੋਂ ਦੇਵੇ ਫੇਰ ਹੀ ਇਸਦਾ ਸਿਫ਼ਤੀ ਪੱਖ ਗਾੜ੍ਹਾ ਅਤੇ ਗੂਹੜ੍ਹਾ ਹੋ ਸਕੇਗਾ। ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਮਰਾਜੀ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਲਾਇਆ। ਜਿਹੜੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁੱਗਤ ਵਾਲੀ ਆਰਥਕ-ਸਮਾਜਕ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਮਿੱਥੇ ਉਹ ਕੇਂਦਰੀ ਮੁੱਦਾ, ਮੁਹਿੰਮ 'ਚ ਫੋਕਸ ਹੋਵੇ, ਗ਼ਦਰ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦਾ ਇਹ ਹਾਸਲ ਹੋਵੇਗਾ।

ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਸਾਡੇ ਅਤੀਤ ਦੀ ਹੀ ਅਮੀਰ ਧਰੋਹਰ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਾਡਾ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਸਾਮਰਾਜੀ ਅਤੇ ਹਰ ਵੰਨਗੀ ਦੀ ਦੇਸੀ-ਬਦੇਸ਼ੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਜੰਜ਼ੀਰਾਂ ਤੋੜ ਕੇ ਨਵੇਂ-ਨਰੋਏ, ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ, ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ, ਉਮੰਗਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣ ਲਈ ਗ਼ਦਰੀ ਸੰਗਰਾਮੀਏ ਆਪਣਾ ਤਨ, ਮਨ, ਧਨ ਸਭ ਕੁਝ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਗਏ, ਉਹ ਕਾਜ਼ ਅਜੇ ਨੇਪਰੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਗ਼ਦਰ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਗੀਤ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ-ਗਾਇਨ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ ਅਤੇ ਸੇਧ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਹੋਵੇ ਉਸ ਮਹਾਨ ਕਾਜ਼ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।

ਕੂਕਾ ਲਹਿਰ, 1857 ਦਾ ਗ਼ਦਰ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਲੜੀ ਮੌਕੇ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਿਰਾਂ ਵੀ ਅੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕ ਚੁੱਕ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਮਨਾਉਣ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਰਸ ਬਣਨ ਦਾ ਖੇਖਣ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਕਾਲਾ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਅੱਜ ਵੀ ਨਿਸੰਗ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਲਈ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਗਰਾਮ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਹਰਬਾ ਵਰਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਬਦੇਸ਼ੀ, ਲੋਕ-ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਗੂਹੜੇ ਯਰਾਨੇ ਹਨ।

ਟਕਰਾਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ: ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਜੋਕਾਂ ਦਾ

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਸਦੇ ਸਿਖ਼ਰ ਮੌਕੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਆਪਣੇ ਅਪਰਾਧੀ ਮੁਖੜੇ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਚਿੱਠੇ, ਗੋਰੇ ਕਰਨ ਲਈ ਗ਼ਦਰੀ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਲ ਵਾਰਾਂ ਗਾਉਣਗੀਆਂ। ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੰਸਦ 'ਚ ਬੁੱਤ ਲਾਉਣਾ ਵੀ ਇਸ ਸਿਆਸੀ ਪੱਤੇਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਅੰਗ ਹੈ। ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਸਾਂਚੇ 'ਚ ਢਾਲ ਕੇ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾਉਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਸਮਾਗਮ ਕਰਨ, ਆਦਮ-ਖਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਟੋਲ ਟੈਕਸ ਖਾਣੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਰੱਖਣ, ਸੀਰੀਅਲਾਂ, ਕੈਸਿਟਾਂ, ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਆਦਿ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਧੰਦੇ ਲੱਗਣਗੀਆਂ। ਸਰਕਾਰੀ, ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ, ਬਹੁ-ਕੌਮੀ ਸਾਮਰਾਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਮਾਫ਼ੀਆ ਗਰੋਹਾਂ, ਵੱਡੇ ਕਾਲੋਨਾਈਜਰਾਂ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਮਾਇਆ ਦੇ ਗੱਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸਪਾਂਸਰਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਯੁਗਤਾਂ ਖੇਡਣਗੇ। ਅੱਤ ਦਰਜੇ ਦੇ ਫਿਰਕੂ, ਫਾਸ਼ੀ, ਪਿਛਾਖੜੀ, ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੇ ਚਾਟੜੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਕੋਨ ਤੋਂ ਨਰਕ ਬਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮੁਜ਼ਰਿਮ, ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਨਾਮੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰਨ, ਜੱਫ਼ਾ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਆਪੇ ਕਲਗੀ ਸਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਾਲੇ ਚਿਹਰੇ ਕੱਜਣ ਦੇ ਅਡੰਬਰ ਰਚਣਗੇ। ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਵਿਗਾੜਨ ਦਾ ਅਪਰਾਧ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪੱਖ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਗਿਰਗਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਖੇੜੇ ਦੀ ਲੀਕ ਖਿੱਚ ਕੇ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਵੱਲ ਸੇਧਤ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਤੱਤ ਅਤੇ ਰੂਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਜੋਕਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਰਵ-ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਤਾਕਤਾਂ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਯੁਗਤ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਮੀਰ, ਜੁਝਾਰੂ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ, ਸੰਗਰਾਮੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚੋਂ ਮਨਫ਼ੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਹ ਜਹਾਨ ਦੀ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੂਕਾ ਲਹਿਰ, ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਅਤੇ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੇ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਅੰਗ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਵੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਿਨਾਰਾਕਸ਼ੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਇਸਦਾ ਮੂੰਹ ਬੋਲਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਖੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਰੜਕਦੀ, ਉਭਰਦੀ ਮੰਗ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕੌਮੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਣਗੌਲੇ ਪੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਮਜਬੂਰੀ ਵਸ ਭਰੀ ਕੌੜੀ ਘੁੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ-ਪ੍ਰੀਵਰਤਨ ਦਾ ਕੋਈ ਨਮੂਨਾ! ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੇ ਰੋਲਣ ਲਈ ਅਜੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ 'ਚ ਕੂੜ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਕਦੇ ਉਸਨੂੰ ਪੌੜੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਡੰਡੇ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਕਿਹਾ। ਕਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਹੀ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋਇਆ ਗਿਆ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਛਪਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ 'ਚ ਵਸਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਸੀਰੀਅਲਾਂ, ਕੈਲੰਡਰਾਂ, ਕੈਸਿਟਾਂ ਅਤੇ ਸਟਿਕਰਾਂ ਆਦਿ ਰਾਹੀਂ ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਦਾ ਕੀ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਬਦਲ ਕੇ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸਾਂਝੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਟੂਰਿਸਟ ਸਪਾਟ ਬਣਾ ਕੇ ਪੀਜਾ ਹੱਟ ਅਤੇ ਰੌਣਕ ਮੇਲੇ ਦੀ ਥਾਂ ਵੱਲ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਪੁੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੰਗ ਗਲੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਢਾਅ-ਢੁਆਈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਭਰਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਜ਼ੋਰ ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹੈ। ਇਸ ਲਹੂ ਰੱਤੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮੁੱਠ ਸੀਨੇ ਲਾ ਕੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਧਰੂ ਤਾਰੇ ਬਣ ਕੇ ਚਮਕੇ। ਅੱਜ ਦੇ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਉਥੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੇ ਭੁੰਨੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪੌਪ ਕਾਰਨ ਦੱਸਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਰਚਾ ਕੇ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨੇ ਗਏ ਨਿਹੱਥੇ ਅਤੇ ਪੁਰਅਮਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ। ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਮੁਲਕ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਅੰਦਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਹੀ ਚਿੰਨ੍ਹ 'ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ' ਨੂੰ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕੌਮ ਦਾ ਮੱਥਾ ਟਿਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵਧ ਸਾਡੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਸਵੈਮਾਣ ਦਾ ਹੋਰ ਅਪਮਾਨ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੌਕੇ, 1857 ਦੇ ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਪੂਰਵ-ਕਾਲ, 1857 ਦਾ ਗ਼ਦਰ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ, ਕਿਰਤੀ-ਕਿਸਾਨ ਲਹਿਰ, ਯੁੱਗ-ਪਲਟਾਊ ਲਹਿਰ, ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤ ਸਭਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਉਸਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸਾਥੀਆਂ/ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ, ਆਈ.ਐਨ.ਏ. ਅਤੇ 1946 ਦੀ ਨੇਵੀ ਬਗਾਵਤ ਆਦਿ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰੰਤਰ ਅੰਤਰ-ਸਬੰਧ, ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਦਰਪਣ ਵਿੱਚੀਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਹੋਏਗਾ। ਦੇਸ਼-ਬਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਸਰਗਰਮ ਸਭਨਾਂ ਸੁਹਿਰਦ ਹਿੱਸਿਆਂ ਸਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ-ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਮੁੱਲੇ ਸ਼ਬਕਾਂ ਨੂੰ ਪੱਲੇ ਬੰਨਦਿਆਂ ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਢੁਕਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਜਟਾਉਣ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੋਏਗੀ।

ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸੂਹਾ ਫੁੱਲ

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸੂਹੇ ਫੁੱਲ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਇਹ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰ 'ਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜਾਂਬਾਜ਼ ਸੂਰਮੇ, ਹੱਸ ਕੇ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਣ ਵਾਲੇ, ਬੰਬ-ਬੰਦੂਕ ਵਾਲੇ, ਪੱਗ ਕਿ ਹੈਟ ਵਾਲੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਉੱਚੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਭਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਅਸਲੀ ਬਿੰਬ ਕਿਤੇ ਕੱਦਾਵਰ ਰੂਪ 'ਚ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਗਹਿਰਾ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਦੂਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਾਲਾ ਚਿੰਤਕ, ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ, ਜੱਥੇਬੰਦਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਦੇ ਪੂਰੇ, ਚੋਟੀ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਨਿਵੇਕਲੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਸੰਗਰਾਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਭਨਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ, ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਉਸਨੂੰ ਉਚਿਆਉਣ 'ਚ ਸਫ਼ਲ ਰਹੀ। ਦੇਸੀ-ਬਦੇਸ਼ੀ ਹਰ ਵੰਨਗੀ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੇ ਸੰਗਲ ਚੂਰ-ਚੂਰ ਕਰਕੇ ਖ਼ਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਟੀਚੇ ਮਿਥ ਕੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੰਗਰਾਮੀਏ ਦਾ ਕੱਦ ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੋਰ ਵੀ ਉਭਰਿਆ ਅਤੇ ਨਿਖਰਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਵੀ ਚਾਨਣ-ਮੁਨਾਰਾ ਹੈ। ਜੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੌਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਖਰੀਆਂ ਸਭੇ ਤਾਕਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਹਿਬੂਬ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਇਹ ਪੱਖ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਗੂਹੜੇ ਕਰਨ 'ਚ ਸਫ਼ਲ ਨਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮਹਿਜ਼ ਰਸਮ ਅਤੇ ਇਕੱਤਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਦੇਸ਼-ਬਦੇਸ਼ ਕਿਤੇ ਵੀ ਵਸਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਸੂਝਵਾਨ ਵਾਰਸ ਮੁਬਾਰਕਵਾਦ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਥਾਂ ਪੂਰੇ ਸਵੈ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਝੰਡਾ ਹੱਥ ਲੈ ਕੇ ਜੰਗੀ ਪਧਰ 'ਤੇ ਇਉਂ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ 'ਤੇ ਉਤਰੇ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਕੈਂਪ 'ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਲੋਕ-ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਵਲੋਂ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹੀਦ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨੋਰਥ ਲਈ ਵਰਤਣ ਦੇ ਸਭਨਾਂ ਯਤਨਾਂ ਉੱਪਰ ਪਾਣੀ ਫੇਰ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਇਸ ਤੱਤ ਵਿਚ ਪਈ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪਰਸੰਗਕਤਾ ਉਭਾਰੀ। ਹਰ ਰੰਗ ਦੇ ਲੋਕ-ਦੋਖੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਨਿਖੇੜਾ ਕੀਤਾ। ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨ ਮਾਰਗ, ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਝਰੋਖੇ 'ਚੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

ਮਿਸਾਲੀ ਇਕੱਠ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਹਾਕਮ ਧੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੂਧੇ ਮੂੰਹ ਮਾਰ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ. ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਵਲੋਂ ਲਿਖੇ 'ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਬੁੱਤ' ਵਿਚਲੇ ਕਾਵਿਕ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ 'ਤੇ ਵੀ ਲੈ ਗਈ ਕਿ:

.....'ਮੇਰੇ ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ

ਜੇ ਬੁੱਤ ਬਣ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਰਹਿਣਾ,

ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਭੰਨ ਦੇਵੋ, ਤੋੜ ਦੇਵੋ

ਤੇ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਮਿਲਾ ਦੇਵੋ

ਜਿਸ ਮਿੱਟੀ 'ਚ

ਮੈਂ ਤਲਵਾਰ ਬਣ ਕੇ ਉੱਗਣਾ ਸੀ

ਤੇ ਦਹਿਕਦੇ ਅੰਗਿਆਰਾਂ ਵਾਂਗੂ

ਕਾਲੀਆਂ ਰਾਤਾਂ 'ਚ

ਅੱਗ ਦਾ ਫੁੱਲ ਬਣ ਕੇ ਸੀ ਖਿੜਨਾ

ਇਸ ਫੁੱਲ ਨੂੰ, ਇਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਲੀਆਂ, ਢਾਰਿਆਂ, ਮਿੱਲਾਂ, ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਚੌਂਕੇ, ਚੜ੍ਹਦੀ ਜੁਆਨੀ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨਾ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਖੋਜੀਆਂ, ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਕਵੀਆਂ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਕਾਮਿਆਂ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਅੰਬਰ ਬਣਦੇ ਔਰਤ ਵਰਗ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਉਥੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਮੌਕੇ ਉਦਾਹਰਣਮਈ ਉੱਦਮ ਹੋਏ ਅਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਹ ਜਰਾ ਲੰਮੀ ਝਾਤ ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਈ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਅਸਲ ਆਧਾਰਸ਼ਿਲਾ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ, ਬਹੁ-ਪਾਸਾਰ ਵਾਲੀ ਸ਼ਾਨਾਮੱਤੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਵਿਉਂਤਾਂ/ਸ਼ਕਲਾਂ 'ਚ ਕੇਂਦਰੀ ਨੁਕਤਾ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਇਤਿਹਾਸ, ਸਾਹਿਤ, ਆਦਰਸ਼ ਅਤੇ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗਕਤਾ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨਾ ਕੇਂਦਰੀ ਨੁਕਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੂੰਹ ਬੋਲਦੇ ਗ਼ਦਰੀ ਆਦਰਸ਼

ਵਕਤ ਦੀ ਲੋੜ ਸਾਡੇ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਮੌਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸ਼ਾਨਾਮੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੌਰ ਨਾਲ ਸਮਝ ਕੇ ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਮੱਥੇ ਟੱਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਸਰਗਰਮ ਲੋਕ-ਹਿੱਸੇ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਰੋਲ ਪਛਾਨਣ।

•  ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕ ਵਿਚੋਂ ਉਖਾੜ ਕੇ ਸੰਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਮਿਥਿਆ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਜਮਹੂਰੀ, ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖ (ਧਰਮ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਜਾਤੀ ਮਾਮਲਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਲੋਕ-ਪੁਗਤ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਰਾਜ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਿਆ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਦਾ ਰਾਹ ਫੜਿਆ ਜਿਸ ਬਗੈਰ ਉਹਦਾ ਖਿਆਲ ਸੀ ਸਾਮਰਾਜੀ ਧਾੜਵੀ ਸਾਡੇ ਮੁਲਕ 'ਚੋਂ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਗੇ। ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਖਿਆਲ ਸੀ ਕਿ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ, ਤਰਲਿਆਂ ਦੇ ਫੜੇ ਰਾਹ ਨੇ ਮੁਲਕ ਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੰਵਾਰਿਆ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਭ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਪੂਰਨ ਹੁਨਰ ਤੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਮੁਫ਼ਤ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਮਿੱਥਿਆ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਸਮੇਂ ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਲਈ ਜੂਝਦੀ ਹੋਈ ਅਗਲੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਹੋਈ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਦਿੰਦੀ ਸਮਾਜਵਾਦ ਤੱਕ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹਰੇਕ ਗ਼ਦਰੀ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਹੈ ਉਥੇ ਹੀ ਸਾਮਰਾਜ ਖਿਲਾਫ਼ ਚੱਲਦੀਆਂ ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਮੁਕਤੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਵੇ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅਮੁੱਲਾ ਪੱਖ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੇ ਮਿੱਲਾਂ, ਖੇਤਾਂ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਕਿਰਤੀਆਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ, ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਕਵੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ 'ਚ ਲਿਆ, ਨਵੇਂ ਪੂਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਲੜ ਪਰਉਪਕਾਰ, ਬੰਦੇ ਮਾਤਰਮ, ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਰੰਗ, ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਦੂਜਾ ਲੜ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ-ਮੁਰਦਾਬਾਦ! ਇਨਕਲਾਬ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!! ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!!! ਨਾਲ ਜਾ ਜੁੜਦਾ ਹੈ।
• ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰ 'ਗ਼ਦਰ' ਉੱਪਰ ''ਜੇ ਚਿਤ ਪ੍ਰੇਮ ਖੇਲਣ ਕਾ ਚਾਉ-ਸਿਰ ਧਰ ਤਲੀ ਗਲੀ ਮੋਰੀ ਆਉ'' ਉਕਰੇ ਹੋਣਾ, ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਰਟੀ ਅਮਨ ਦੀ ਛਾਂ ਵੀ ਲੋਚਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਲੱਦਿਆ ਮਹਿਕ ਭਰਿਆ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸਮਾਜ ਵੀ ਸਿਰਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਆਧਾਰਸ਼ਿਲਾ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਉਚਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੁਰੂ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਸਤਿਕਾਰਦਾ ਹੈ। ਕੂਕਾ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ 'ਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦਾ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ 'ਚ ਹੋਰ ਨਿਖਾਰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ 'ਚ ਇਉਂ ਹੀ ਅਜੋਕੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਾ ਵੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਜ਼ਿਕਰ 'ਚ ਆਏ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਦੇ ਰੰਗ 'ਚ ਰੰਗੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ:

''ਜਦ ਤੱਕ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਲੋਕ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ ਢਾਂਚਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਸਮਾਜਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਨਵਾਂ ਸਮਾਜਕ ਢਾਂਚਾ ਉਸਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਜਦ ਤੱਕ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਅਸੰਭਵ ਬਣਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ 'ਤੇ ਅਸਲ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਅਮਨ ਦੀ ਛਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਦ ਤੱਕ ਇਹ ਜੰਗ ਹੋਰ ਨਵੇਂ ਜੋਸ਼ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਨਿਡਰਤਾ, ਬਹਾਦਰੀ ਤੇ ਅਟੱਲ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਲੜੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੇਗੀ।''

ਚਾਨਣ ਦੀ ਗ਼ੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦਾ ਨਾਅ ਹਨ੍ਹੇਰਾ

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਆਦਿ 'ਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਬਾਰੇ 'ਭੁੱਲੜ', 'ਸਾਧਾਰਣ', 'ਜੋਸ਼ 'ਚ ਹੋਸ਼ ਨਾ ਰੱਖ ਸਕਣ ਵਾਲੇ', 'ਕਦੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਕਦੇ ਦਲਿਤ ਲਹਿਰ' ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਧਾਰਮਕ, ਜਾਤੀ ਰੰਗਣਾ ਚਾੜਨ, ਕਦੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ, ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ, ਪਰਦੇਸਾਂ 'ਚ ਅਪਮਾਨ ਨਾ ਝੱਲਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸੀਸ ਤਲੀ 'ਤੇ ਧਰ ਕੇ ਸਾਗਰਾਂ 'ਚ ਠਿੱਲ੍ਹ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਆਦਿ ਥੋਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਲੀਕੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ, ਅਮਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅੱਗੇ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਕਲ-ਵਿਗਾੜ ਕਰਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਸੋ, ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਅੱਗੇ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਠੋਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅਜਿਹੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚੌਕੰਨੇ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਹੋਏਗਾ। ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਊਣਤਾਈਆਂ, ਸੀਮਤਾਈਆਂ, ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਜਾਇਜਿਆਂ, ਯੁੱਧਨੀਤੀ ਆਦਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਖ ਉੱਪਰ ਉਂਗਲ ਧਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਾਰੂ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰੀਆ ਉਸ ਤੋਂ ਅਮੁੱਲੇ ਸਬਕ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਮੀਰੀ ਲਈ ਸਾਰਥਕ ਹੋਵੇ। ਸਾਡੇ ਅੱਜ ਅਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਸੰਗਰਾਮਾਂ ਮੌਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਝੁਕਾਵਾਂ, ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸੰਭਲ ਕੇ, ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਹੋਵੇ ਅਜਿਹੀ ਪੜਚੋਲਵੀਂ ਕਸਵੱਟੀ ਉੱਪਰ ਕੀਤੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਿਰਖਾਂ ਪਰਖਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨਹੀਂ ਕਹੇਗਾ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਮੇਲਿਆਂ, ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ, ਚਰਚਾਵਾਂ, ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਮੌਕੇ ਅਫਸੋਸਨਾਕ ਪਹਿਲੂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਸਦਕਾ ਨਾ ਤਾਂ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਇਨਸਾਫ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਭਵਿੱਖ ਸੰਵਾਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਅਮਿਟ ਦੇਣ ਤੋਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਲੈਣ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਉਭਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਇਤਿਹਾਸ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਮੂਲੋਂ ਟਕਰਾਵੇਂ ਹਿੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਧੜੇ/ਵਿਅਕਤੀ, ਗ਼ਦਰੀ ਮੇਲੇ/ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਜਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਮਾਲ ਦਾ ਪੱਖ ਤਾਂ ਉਸ ਮੌਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਬਾਰੇ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅੱਗੇ ਚਰਚਾ ਛੇੜਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਵੇਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਗਿਆਨ-ਭੰਡਾਰ ਊਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਸਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਧੇਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਕਈ ''ਮਹਾਂ ਵਿਦਵਾਨ'' ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਿਥੇ ਦਾਇਰਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਡੀ ਅਮੀਰ ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਵੈ ਇੱਛਤ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੇਤਰਾਂ, ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਣ ਦੇ ਨਵੇਂ ਲਿਬਾਸ 'ਚ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬੋਲੇ ਹਮਲੇ ਹੇਠ ਆਏ ਲੋਕ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਵੇਗ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ 'ਚ ਛੇੜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਹਰ ਸੁਹਿਰਦ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਮੇਟੀਆਂ ਉਸਾਰਕੇ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾਕੇ ਸਾਂਝੀ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਢਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬਦਰੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਲਖ਼ ਦੇ ਵਣਜਾਰੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਚਾਂਬੜਾਂ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਚਾਨਣ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅੱਗੇ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਖੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਾਨੀ ਬਾਬਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਮੌਕੇ ਲੋਕ-ਮਨਾਂ ਉੱਪਰ ਗੂਹੜ੍ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਕਰਨ ਲਈ 'ਕੁੱਜੇ 'ਚ ਬੰਦ ਸਮੁੰਦਰ' ਵਰਗੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ:

''ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ -

ਇਨਕਲਾਬ ਦਾ ਬਿਗਲ

ਏਕਤਾ ਦਾ ਫਲ - ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ

ਏਕਤਾ ਦਾ ਮੂਲ - ਸਮਾਜਵਾਦ

ਅਨੇਕਤਾ ਦਾ ਮੂਲ - ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ

ਨੌਜਵਾਨੋ! ਉੱਠੋ!! ਯੁੱਗ ਪਲਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਕਰਤੱਵ ਪੂਰੇ ਕਰੋ। ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਕੀ ਆਰਥਕ ਕੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੇ ਕੀ ਸਮਾਜਕ ਜੜ੍ਹ ਤੋਂ ਉਖੇੜ ਸੁੱਟੋ।

ਮਨੁੱਖਤਾ ਹੀ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਹੈ।

ਜੈ ਜਨਤਾ!!''

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦਾ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਇਉਂ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ;

''ਮਿਲਕੇ ਸਭ ਗਰੀਬਾਂ ਨੇ ਗ਼ਦਰ ਕਰਨਾ,

ਆਸ ਰੱਖਣੀ ਨਾ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ਵਾਲੀ।

''ਛੂਤ ਛਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਖਿਆਲ ਨਾਹੀਂ

ਸਾਨੂੰ ਪਰਖ ਨਾ ਚੂਹੜੇ ਚੁਮਾਰ ਵਾਲੀ।''

ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਤਾਂ ਫਿਰਕੂ, ਧਾਰਮਕ, ਜਾਤ-ਪਾਤੀ, ਖੇਤਰੀ, ਨਸਲੀ ਸਭਨਾ ਵੰਡੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ 'ਦੇਵਤੇ', ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਕਾਜ਼ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਵੀ ਮੱਲੋ ਜੋਰੀ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੱਲੇ ਨਾ ਕਿਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ/ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ 'ਚ ਸਹੀ ਨਿਖੇੜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਇਰਾਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕ-ਸੰਗਰਾਮ ਦਾ ਕੋਈ ਏਜੰਡਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੌ ਵਿੰਗ ਵਲ ਪਾ ਕੇ ਲੋਕ ਲਹਿਰ ਉਪਰ ਧਾਵਾ ਬੋਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਪੁੱਗਤ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਉੱਪਰ ਬੇ ਸਿਰ ਪੈਰ ਦੂਸ਼ਣ ਥੱਪਣ ਦੀ ਖੇਡ 'ਚ ਗਲਤਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗ਼ਦਰੀ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤਾਂ ਗ਼ਦਰੀ ਗੂੰਜਾਂ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਤੋਂ ਪਰਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ:

ਮਜ਼ਹਬੀ ਝਗੜਿਆਂ ਨੇ ਸਾਡਾ ਨਾਸ ਕੀਤਾ,

ਜਰਾ ਏਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਪਰੇ ਹਟਾ ਲਈਏ।

ਕਈ ਦੇਸ਼ ਘਾਤੀ ਫਿਰਨ ਇੱਲ੍ਹ ਵਾਂਗੂੰ,

ਬਾਜ਼ ਗ਼ਦਰ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਉੜਾ ਲਈਏ।

ਜੋਟੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਜੂਝਣ ਵਾਲੇ ਬਾਬਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ, ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ, ਪੰਡਤ ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੜੌਲੀ ਹੋਵੇ ਬਾਬਾ ਜਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਠੱਠੀਆਂ ਜਾਂ ਰਹਿਮਤ ਅਲੀ ਵਜੀਦਕੇ ਅਤੇ ਗ਼ਦਰੀ ਗੁਲਾਬ, ਗੁਲਾਬ ਕੌਰ ਵਰਗੇ ਹੋਣ। ਕੋਈ ਬੰਗਾਲੀ, ਮਰਾਠੀ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਯੂæਪੀæ ਪੰਜਾਬ ਆਦਿ ਤੋਂ ਹੋਵੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਅਤੇ ਇਲਾਕਾਈ ਭਿੰਨ ਭੇਦ ਲਾਗੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ਅੰਦਰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੱਥੋ-ਹੱਥੀ ਗ਼ਦਰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 'ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚੱਲੋ' ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਗੂੰਜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਰਹਿੰਦੀ ਖੂੰਹਦੀ ਕਸਰ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਲਹੂ ਰੱਤਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਾ ਕੱਢ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਕੋ ਦਿਨ, ਇਕੋ ਵੇਲੇ, ਇਕੋ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖੁਰਦਪੁਰ (ਜਲੰਧਰ), ਡਾæ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਸੰਘਵਾਲ (ਜਲੰਧਰ), ਹਰਨਾਮ ਚੰਦ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ), ਬਾਬੂ ਰਾਮ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਅਤੇ ਹਾਫ਼ਿਜ ਅਬਦੁੱਲਾ (ਜਗਰਾਓਂ) ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ ਲਾਹੌਰ 'ਚ 27 ਮਾਰਚ 1915 ਨੂੰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਹੱਸ ਹੱਸ ਕੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਪੀਂਘ ਝੂਟ ਗਏ। ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਆ ਨੇ ਜਾਤ, ਧਰਮ, ਫ਼ਿਰਕਾ, ਇਲਾਕਾ ਆਦਿ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਸਮਝਿਆ? ਕੀ ਅੱਜ ਨਵੇਂ ''ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ'', ''ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ'' ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚੋਂ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਕਰਨਗੇ? ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਾਰ ਵਾਰ ਉਠਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜਨ ਲਈ ਕਾਰਗਰ ਢੰਗ ਤਾਂ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਮੀਰੀ ਨੂੰ ਅਜੋਕੀ ਲੋਕ ਹਿਤੈਸ਼ੀ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਜਮਹੂਰੀ ਲਹਿਰ ਅੰਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚਿੰਤਨ, ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪਰਚਮ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਜ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੌਰ ਨੂੰ ਅੰਤਰ-ਸਬੰਧਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੱਥ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਰੰਗਲਾ ਰੰਗੀਲਾ, ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਪੁਲਾਂਘਾਂ ਭਰਦਾ, ਦੇਸ਼ੀ-ਬਦੇਸ਼ੀ ਜੋਕਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁੱਗਤ ਵਾਲਾ ਨਵਾਂ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣ ਲਈ ਲੋਕ ਸੰਗਰਾਮ 'ਚ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮੋਮਬੱਤੀ ਬਾਲੀ ਜਾਏ।

ਸੌ ਵਰ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਸ ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਏ। ਫ�s  ਗ਼ਦਰੀ ਫ਼ਰੇਰੇ ਚੁੱਕੇ। ਲਾਮਿਸਾਲ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ। ਵਿਸ਼ਵ ਅੰਦਰ ਫੈਲੇ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਵਾੜੇ ਕਾਰਨ ਅਜੋਕੇ ਹਾਲਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੋਏ ਹਨ। ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਗੀਤ ਮੁੜ ਚਹੁੰ ਕੂਟਾਂ 'ਚ ਗਾਉਣ ਦੀ ਤੀਬਰ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਕ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ, ਕਿਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚੋਂ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ-ਸਮਾਜਵਾਦ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰਾ ਉਸਾਰਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵਾਲਾ ਮਿੱਥਿਆ। ਕਿੱਥੇ ਅਜੋਕਾ ਸਾਮਰਾਜੀ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਣ ਜੋ ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਿੰਡ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਮਗਜ਼ੇ ਮਾਰਦਾ ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹੜੱਪਣ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਵੇਲਾ, ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਰਿਹੈ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਵਿਰਸਾ ਪਹਿਚਾਨਣ ਦੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲੋਅ ਵੰਡਣ ਦੀ। ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਅਤੇ ਵਗਦੇ ਦਰਿਆ ਵਰਗੀ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਸਭਨਾ ਖਰੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਅਜੋਕਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਕੁੱਝ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਓ! ਅਜਿਹੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਸੂਰਜਾਂ ਦੇ ਹਮਸਫ਼ਰ ਬਣੀਏ।

ਸਹਾਇਕ ਸਕੱਤਰ

ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਕਮੇਟੀ ਜਲੰਧਰ

ਫ਼ੋਨ: 94170-76735

(ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ 'ਸੀਰਤ' ਅਪ੍ਰੈਲ 2009 ਚੋਂ)

Paying Homage to Sevewala Martyrs

ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਬਾਲ ਕੇ ਚੱਲਣਾ.. ….. ..

Amolak Singh

13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਦੀ ਖੂਨੀ ਵਿਸਾਖੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫੇ 'ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵੱਲ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਦੀ ਇਬਾਰਤ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ 'ਚ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ਼ 'ਚ ਤਿੱਖਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੋੜ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇੱਕੋ ਘੜੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ 'ਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ। ਬੁਖਲਾਏ ਬਰਤਾਨਵੀ ਹਾਕਮ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੱਕ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਦੇ ਪਿਆਸੇ ਹੋ ਗਏ। ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਟੁਕੜੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਹੱਥੇ ਅਤੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਬਾਰੂਦੀ ਵਰਖਾ ਦੇ ਹੁਕਮ ਚਾੜ੍ਹੇ ਗਏ। ਹੱਕ, ਸੱਚ, ਇਨਸਾਫ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸਮੂਹ ਗਾਇਨ ਗਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਮੋਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਭਰਮ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ। ਮਨੋਰਥ ਸਾਫ ਸੀ ਕਿ ਗੋਲੀ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਬਗਾਵਤ ਨੱਪ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਵਕਤ ਦੇ ਪਰਾਂ ਨੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਦੇ ਐਨ ਉਲਟ ਪ੍ਰਵਾਜ਼ ਭਰੀ। ਆਵਾਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਵਿੱਚ-ਵਿਚਾਲੇ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਹ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਮੰਜ਼ਲ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲਹਿਰ ਨੇ ਨਵਾਂ ਰੁਖ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਵੇਗ ਫੜਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਹੋਰ ਮਜਬੂਤ ਹੋਈ। ਦਹਿਲ ਜਾਂ ਦਬ ਜਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਹੋਰ ਮਘਿਆ। ਹੋਰ ਭਖਿਆ। ਜਵਾਨੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਪੱਬ ਧਰਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਤੋਂ ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ, ਭਾਵਿਕ ਜਾਂ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਸਾਂਝ ਹੀ ਇਸ ਲਹੂ ਰੱਤੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ, ਸਗੋਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਾਗ ਅੰਦਰ ਹੀ ਨੌਜੁਆਨ ਭਾਰਤ ਸਭਾ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਇਆ।

ਸ਼ਬੀਲ 'ਤੇ ਜਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਯਤੀਮਖਾਨੇ ਆਇਆ ਊਧੋ, ਸ਼ਹੀਦ ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ ਬਣਿਆ। ਲੋਕਤਾ ਦੀ ਜੋਟੀ ਸਦਾ ਮਜਬੂਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨ ਮਿਨਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣਿਆ। ਕੋਈ 21 ਵਰ੍ਹੇ ਦੀ ਸਾਹਸ-ਭਰੀ ਤਪੱਸਿਆ ਉਪਰੰਤ ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਇਹ ਬੋਲ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਗੁੰਜਾ ਦਿੱਤੇ। ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕਿ-

ਹਰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖਸਲਤ

ਹਰ ਮਿੱਟੀ ਕੁੱਟਿਆਂ ਨਹੀਂ ਭੁਰਦੀ

ਅੱਜ ਫੇਰ 21 ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਖੂਨੀ ਕਾਂਡ ਦੀ ਦਸਤਕ ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੜਕਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੈਤੋ ਲਾਗੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਬਰ ਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਇਕਾਈ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ, ਆਪਸੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਮਜਬੂਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਨੂੰ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਜੋਂ ਰੱਖੇ ਸਮਾਗਮ ਉੱਪਰ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਖ਼ੂਨੀ ਟੋਲੇ ਨੇ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਵਾਲੇ ਡਾਇਰ ਦੇ ਪਦ-ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਦੀ ਚਾਰਦੀਵਾਰੀ 'ਚ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਉੱਪਰ ਬੰਬਾਂ, ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਹੱਲਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਹੀ ਮੇਘ ਰਾਜ ਭਗਤੂਆਣਾ, ਜਗਪਾਲ ਸੇਲਬਰਾਹ, ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਢਿਲਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਂ ਸਦਾ ਕੌਰ ਸਮੇਤ 18 ਕਿਰਤੀ-ਕਿਸਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਅਤੇ ਦਰਜਨਾਂ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਖੂਨੀ ਹੱਲਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬੋਲਿਆ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ ਦਾ ਲਿਖਿਆ, 'ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ' ਪੰਜਾਬ ਨਾਟਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲੋਂ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਬਰ ਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ ਉਸ ਮੌਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।

ਜੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਕਾਂਡ ਮਗਰੋਂ ਵੀ ਡਾਇਰ ਅਤੇ ਉਡਵਾਇਰ ਨੇ ਧਮਕੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਮੁੜ ਕੋਈ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਲਤਨਤ ਖਿਲਾਫ ਜੇ ਆਵਾਜ਼ ਕੱਢਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਇਹੀ ਹਸ਼ਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਉਂ ਹੀ ਬੰਬਾਂ, ਗੋਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਕਿਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਬੰਬ, ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਚਿੱਠੀ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਸੇਵੇਵਾਲਾ 'ਚ ਗੋਲੀਆਂ ਵਰ੍ਹਾਉਂਦੇ ਮੌਕੇ ਦੇ ਡਾਇਰਾਂ ਨੇ ਸੁੱਟੀ ਸੀ। ਚਿੱਠੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਵੇਹੜੇ ਵਾਲੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ (ਫਰੰਟ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ) ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣਾ ਛੱਡ ਦਿਓ- ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਅਜਿਹੇ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ।

ਚਿੱਠੀ-ਨੁਮਾ ਇਸ 'ਖਤਰਨਾਕ ਬੰਬ' ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਜਨਤਾ ਨੇ ਚੂਰ ਚੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਬਾਕਾਇਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਛਾਪ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ 'ਤੇ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੋ ਕੁ ਹਫਤੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਮਗਰੋਂ ਜੈਤੋ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਗਮ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰੋਹ ਭਰਿਆ ਵਿਖਾਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਜਨਤਕ ਮੁਹਿੰਮ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਜਰਬਾਂ ਖਾਧੀਆਂ। ਭਗਤੂਆਣਾ, ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਸੇਲਬਰਾਹ, ਮੋਗਾ, ਕੋਟਕਪੂਰਾ, ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ, ਤਲਵੰਡੀ ਸਲੇਮ, ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ, ਚੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਦੋਰਾਹਾ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੋਏ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਨਾਲ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਕਦੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਲ੍ਹ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਦੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਂਦੀ ਜੇਤੂ ਹੋ ਕੇ ਨਿੱਕਲੀ ਇਹ ਲਹਿਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਨੂੰ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹੇਗੀ। ਉਸ ਮੌਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ 'ਤੇ ਉੱਭਰਿਆ 'ਜਬਰ ਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ' ਜਿਥੇ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ ਏ.ਕੇ.-47 ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਕੋਡ ਆਫ ਕੰਡਕਟ ਦਾ ਹੁਕਮ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੁਬਾਨਬੰਦੀ ਕਰਨ ਦਾ ਭਰਮ ਪਾਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਲਲਕਾਰ ਬਣਿਆ, ਉਥੇ ਝੂਠੇ ਪੁਲਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰਚਣ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਉਪਰ ਹਕੂਮਤੀ ਕਟਕ ਚਾੜ੍ਹਨ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਸ, ਅਰਧ-ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਦਬਾਉਣ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਡਟ ਕੇ ਨਿੱਤਰਿਆ।

ਇਹੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਸਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਚੁਣ ਚੁਣ ਕੇ ਕੀਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਕਤਲੇਆਮ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਮੋਹਰੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ। ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਹੀ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਨਸਲ-ਘਾਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਮਾਰਕਾ ਖੂਨੀ ਹੱਲੇ ਖਿਲਾਫ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।

1991 ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ 21 ਵਰ੍ਹੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਲ੍ਹੀ ਰੱਤ ਦਾ ਜੁਆਬ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਾਰਸ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਅੰਦਰ ਮਾਣ-ਮੱਤੇ ਨਵੇਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਖੂਨੀ ਕਾਂਡ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਵਾਰਨਿੰਗ ਕੰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਮੂੰਹ ਚਿੜਾਉਂਦਿਆਂ, ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੰਮੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ 'ਚ ਮਿਲ ਕੇ ਲਹੂ ਰੱਤੇ ਝੰਡੇ ਦੇ ਮਾਟੋ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ ਕੇ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ-

ਮਾਂ ਧਰਤੀਏ ਤੇਰੀ ਗੋਦ ਨੂੰ ਚੰਨ ਹੋਰ ਬਥੇਰੇ

ਤੂੰ ਮਘਦਾ ਰਹੀਂ ਵੇ ਸੂਰਜਾ ਕੰਮੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ

ਹੁਣ ਛੰਨਾ, ਧੌਲਾ, ਸੰਘੇੜਾ, ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ, ਤਖਤੂਪੁਰਾ, ਖੰਨਾ-ਚਮਾਰਾ, ਚੱਕ ਅਲੀਸ਼ੇਰ, ਜੇਠੂਕੇ, ਭਾਈ ਬਖਤੌਰ, ਰੱਲਾ, ਮਾਨਾਂਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਲੜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੰਗਰਾਮ 'ਚ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਲਹੂ ਦੀ ਲੋਅ ਹੈ, ਗਰਜਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।

ਸੇਵੇਵਾਲਾ 'ਚ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਆਯੋਜਿਕ ਸਿਰਫ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਨ-ਸ਼ਾਨ, ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਈ ਨਵੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ, ਬਰਾਬਰੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਭਰੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਏ ਹੋਏ ਸਨ।

ਇਹਨਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਚੱਲ ਰਹੀ, ਲਹਿਰ ਦੇ ਵਧਦੇ ਅਤੇ ਨਿੱਤ ਫੈਲਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਰੱਤ ਸਮੋਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਲੋਕ-ਦੋਖੀ ਝੱਖੜ ਮੁਰਝਾਅ ਜਾਂ ਮਿਟਾਅ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।

ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਲੋਕਾਂ ਅੰਦਰ ਬਦਲਵੇਂ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮਾਡਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਅੱਜ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੀਆਂ, ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ, ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਖਿਲਵਾੜ ਖਿਲਾਫ ਡਟਵੀਂ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਉਸਾਰਨ ਵਿੱਚ ਜੁਟੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ, ਆਪਸੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਤੰਦ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਦਿਆਂ ਹਰ ਵੰਨਗੀ ਦੀਆਂ ਫਿਰਕੂ ਤਾਕਤਾਂ ਅਤੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਚੰਦਰੇ ਮਨਸੂਬੇ ਨਾਕਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਡਟਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਤਾਕਤਾਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੋਟੇ ਮਨਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਖਬਰਦਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੱਥ ਲੱਗਾ ਮੌਕਾ ਵਰਤ ਕੇ ਕਿਸੇ ਪਲ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਮੁੜ ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦੇ ਜਬਾੜ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਧੱਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਅਧੂਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਪ੍ਰਣਾਈਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਰਾਖੀ, ਆਪਣੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਸਲਿਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਵੱਲ ਡਟ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਥੇਬੰਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਘੋਲਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸੇਧ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਵਣਜਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁਕੰਨਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

9 ਅਪ੍ਰੈਲ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਅਗਲਾ ਦਿਨ ਹੈ, ਦੋਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਰਾਤ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਤ ਉਹੀ ਮਸ਼ਾਲ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬੀ.ਕੇ. ਦੱਤ ਦੇ ਵਾਰਸ ਤੁਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 1929 ਨੂੰ ਬੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਗਰਜਵਾਂ ਧਮਾਕਾ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਪੈਂਫਲਿਟ ਸੁੱਟਦਿਆਂ ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਗੁੰਜਾਇਆ ਸੀ। ਕਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਸੀ। ਅੱਜ ਫੇਰ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗਲੇ ਦੁਆਲੇ 'ਆਰਮਡ ਫੋਰਸਿਸਜ਼ ਸਪੈਸ਼ਲ ਪਾਵਰਜ਼ ਐਕਟ'' ਅਤੇ ਐਨ.ਸੀ.ਟੀ.ਸੀ. ਵਰਗੇ ਫੰਦੇ ਕਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਜੱਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਖ਼ੂਨੀ ਕਾਂਡ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਾਂਡ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ ਵਾਪਰਿਆ। ਸਮੇਂ ਦਾ ਇਹ ਕੇਹਾ ਗੇੜ ਹੈ ਕਿ 1919 ਦੇ ਹਿੰਦਸੇ ਬਦਲ ਕੇ 1991 ਵਿੱਚ ਡਾਇਰ ਨਵੀਂ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਮੌਤ ਦਾ ਛੱਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਵਕਤ ਦੀ ਵੰਗਾਰ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫੇ ਉਪਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਪੁਰਤੀ ਵਾਲੀ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ ਉੱਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਇਹ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ-

ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਬਾਲ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਰਾਤ ਬਾਕੀ ਹੈ

ਅੰਗਾਰਾਂ 'ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖਣਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਵਾਟ ਬਾਕੀ ਹੈ।

Campaign Against NCTC in Punjab

DFAOGH Punjab

Campaign Against NCTC in Punjab

The Democratic Front Against Operation Green Hunt Punjab, undertook a state-wide campaign against the Central Govt’s decision to establish National Counter Terrorism Center and invest its officers with powers of arrest, search and seizure under the draconian Unlawful Activities (Prevention) Act. In the first phase of this campaign, well attended conventions were held at Bathinda, Amritsar & Moga. In these conventions Dr. Parminder Singh, Convener, and Advocate N.K.Jeet State Committee Member of the DFAOGH, were the main speakers, who explained various aspects of the NCTC & its back ground. Advocate Rajiv Godara – a Chandigarh based lawyer and rights activist, Prof Jagmohan Singh General Secretary AFDR, Sh. Narbhinder Singh & Pritpal Singh both SCM of the DFAOGH also spoke. The speakers were unanimous in condemning the establishment of NCTC as a move for intensifying attacks on the struggling people under the garb of fighting terrorism, dovetailing Indian security concerns with that of the USA, involving US armed forces & intelligence agencies in the internal security of India and protecting interest of imperialist MNCs.

Speaking in these conventions Advocate N.K.Jeet traced the involvement of US Intelligence agencies in the internal security matters of India, since the permission granted by Vajpayee Govt to FBI to establish its outpost in New Delhi in the year 2000, to keep watch on US interests in India, Bangla Desh, Bhutan, Nepal, Maldives etc. It got further strengthened with the signing of New Framework Agreement for US-India Defence Relationship in 2005, Agriculture Knowledge Initiative and the 123 Nuclear Agreement. The main purpose of these agreements was to thrust upon the Indians the dangerous GM foods, nuclear power plants, arms etc, exploit and expropriate India’s natural wealth and cheap labor and ruthlessly crush any opposition to it. He pointed out the dangers of this move by depicting the situation in Pakistan & Afghanistan and the brutalities being perpetuated by US and NATO forces there, upon the people. Highlighting the US designs in this regard, he quoted extensively from the testimony of Frank J. Cilluffo, Director Homeland Security Policy Institute, George Washington University, given before the US House of Representative Committee on Foreign Affairs on Sept 14, 2011, wherein he advocated an aggressive & pro-active “Counter-terrorism” policy, involving the police, security, intelligence & military institutions; undertaking covert operations; using drone attacks; Public-privte participation in intelligence gathering and security operations, with full backing and involvement of US forces; introduction of non-state actors (like Salwa Judam etc)  “to act as a force multiplier” against the “adversaries”. He specifically drew attention of the people towards 15 day long anti-terrorist joint exercise by Indian and US armed forces, beginning March 5, 2012 in Bathinda Cantonement, which shows the involvement of not only Indian but US army too in the counter-insurgency operations being undertaken in the garb of Operation Green Hunt. Giving details of various cases registered under the UAPA in Punjab, he pointed out that the police has falsely implicated mass leaders of various farmers’ and agri-labourers’ organizations, in these cases for their opposition to neo-liberal economic policies. He called upon the people to oppose the setting up of NCTC as it is aimed against the struggling people.

Dr. Parminder Singh, Profesor Guru Nanak Dev University, Amritsar, said that the neo-liberal policies being pursued by the Indian rulers are anti-people and anti-national. These are devastating the lives of the majority of Indian people. Govt is handing over on platter the national wealth and national exchequer of India to the imperialist MNCs to ensure their super profits, while the farmers, agricultural laborers, industrial workers, small traders, salaried persons, and other sections of toiling masses are left to suffer hunger, deprivation, disese etc. Reversing land reforms, farmers are being deprived of their lands and uprooted in the name of SEZ, NIMZ, nuclear plants, housing complexes; infrastructure etc. There is wide spread resentment amongst the people, which is finding its expression through struggles taking place in various parts of the country. NCTC, UAPA, AFSPA etc are measures to crush these struggles. He exhorted that struggles against NCTC & black laws are essential to save the peoples lives & liberties.

Professor Jagmohan Singh, speaking in the convention at Moga traced the history of black laws in India and its close link with imperialist exploitation. He said the the first preventive detention law was promulgated in Bengal, closely on the heels of the East India Company getting trade rights. Similarly with the onset of Agriculture Knowledge Initiative & 123 Nuclear Agreement, (which promote trade in GM foods and nuclear power plants) preparations to establish NCTC & make UAPA more stringent have started. He called upon the people to follow Shaheed Bhagat Singh’s message from the gallows: “Down With Imperialism”, “Long Live the Revolution”. He beautifully explained the pro- rich character of the trickle down theory of development being shamelessly espoused by neo-liberal economists.

Resolutions were passed in these conventions demanding scrapping of NCTC, UAPA, AFSPA, Sedition and other black laws,  and putting an end to the culture of encounter killings.