ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਜਬਰ

ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਜਬਰ

45 ਮਜ਼ਦੂਰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ

ਨਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਜੀਤ Mob 94175-07363

16 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਾਰੀਕਾਨਾ ਪਲਾਟੀਨਮ ਖਾਣ 'ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ 'ਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਹਫਤੇ ਭਰ ਤੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਰਸਟਨਬਰਗ (Rustenberg) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ 'ਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਪੁਲਸ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾਉਣ ਲਈ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਤਿੰਨ ਮਿੰਟ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ 'ਚ 34 ਮਜ਼ਦੂਰ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਅਤੇ 78 ਜਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। 249 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਸ ਨੇ ਘੇਰ ਕੇ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।

18 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੁਲਸ ਦੀ ਇਸ ਦਰਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਲੋਨਮਿਨ (LONMIN) ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਖਾਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੈਲੀ ਕਰ ਕੇ ਲਾਪਤਾ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗੀ। ਪੁਲਸ ਨੇ ਜਿਹਨਾਂ 249 ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁੱਝ ਨੂੰ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 27 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਪੁਲਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਅਨੇਕਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਜੇ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਪੁਲਸ ਅਤੇ ਖਾਣ ਮਾਲਕ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਰਹੇ।

ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ ਨਸਲ-ਭੇਦੀ ਗੋਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ 1994 'ਚ ਹੋਏ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖੂਨੀ ਸਾਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਫਿਰ ਨਸਲ ਭੇਦੀ ਗੋਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੂੰਖਾਰ ਜੁਲਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ 1960 'ਚ ਸਾਰਪਵਿਲੇ (Sharpeville)'ਚ 69 ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਾਲ 1992 'ਚ ਬੋਏਪੋਟੌਗ 'ਚ 45 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਸੁੱਟਿਆ।

ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਹਿਸ਼ੀ ਕਤਲਿਆਮ ਲਈ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ ਪਸੰਦ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਫਿੱਟ ਲਾਹਣਤਾਂ ਪਾਈਆਂ, ਰੋਸ ਮੁਜਹਾਰੇ ਕੀਤੇ। ਦੇਸ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੈਕਬ ਜੂਮਾ, ਆਪਣਾ ਮੁਜ਼ੰਬਿਕ ਦਾ ਦੋਰਾ ਵਿੱਚੇ ਛੱਡ ਕੇ ਮੁਲਕ ਪਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਹਫਤੇ ਭਰ ਦੇ ਕੌਮੀ ਸ਼ੋਕ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪੜਤਾਲੀਆ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਪਰੰਤੂ ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਉਸਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਿਰੱਧ ਆਪਣਾ ਜਾਲਮਾਨਾ ਰਵੱਈਆ ਉਵੇਂ ਹੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਿਆ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੰਦਰ ਹੜਤਾਲ ਛੱਡ ਕੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਪਰਤ ਆਉਣ ਜਾਂ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਧਮਕੀ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਮੋੜਵੀਂ ਸੁਣਾਉਣੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ 'ਚ ਵਾਧਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਕੰਮ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਰਤਣਗੇ। ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹਜਾਰਾਂ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸੇ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕਠੇ ਹੋਏ ਜਿੱਥੇ 16 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੁਲਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ 34 ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਆਗੂ ਅਲਫਰਡ ਬੇਲੇ ਨੇ ਇੱਕਠ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, “ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦ ਨਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕਰਨ ਆਏ ਹਾਂ।" ਹੋਰਾਂ ਪਲਾਟੀਨਮ ਖਾਣਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਸਮਾਗਮ 'ਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਨਾਲ ਭਿੱਜੀ ਮਿੱਟੀ ਮਥੇ ਨਾਲ ਲਾਉਂਦਿਆਂ, ਸਿਜ਼ਦਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਆਪਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ।

ਨਸਲਭੇਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਖਾਤਮਾ - ਕਾਲੇ ਆਗੂ ਗੋਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਦਲਾਲ ਬਣੇ

ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ ਪਲਾਟੀਨਮ ਧਾਤ ਦੇ ਅਥਾਹ ਭੰਡਾਰ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ 80 % ਪਲਾਟੀਨਮ ਇੱਥੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪਲਾਟੀਨਮ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਮੁੱਲੀ ਧਾਤ ਹੈ ਜੋ ਆਟੋ-ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਪੁਰਜਿਆਂ ਅਤੇ ਹੀਰੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਜੜਾਊ ਗਹਿਣਿਆ 'ਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਸੋਨੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸੀ। ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ, ਪਲਾਟੀਨਮ ਖੇਤਰ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਡੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਵਿਵਾਦਾਂ ਭਰਪੂਰ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਸਾਲ 1973 'ਚ ਉਦੋਂ ਦੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਐਡਵਰਡ ਹੀਥ ਨੇ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਰੋਡੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਨਸਲ ਭੇਦੀ ਗੋਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਨੂੰ “ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਘਿਨਾਉਣਾ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰਵਾਨ ਚਿਹਰਾ” ਦੱਸਿਆ।

ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਾਰੀਕਾਨਾ ਪਲਾਟੀਨਮ ਖਾਣ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਯੂਨੀਅਨ (ਐਨ.ਯੂ.ਐਮ- National Union of Mineworkers) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਸਾਇਰਸ ਰਾਮਪੋਸਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਇਹ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਭੇਦ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਯੂਨੀਅਨ ਅੱਗੋਂ ਦੱਖਨੀ ਅਫਰੀਕਾ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ (COSATU) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਰਾਜ ਕਰ ਰਹੀ ਅਫਰੀਕਾ ਕੌਮੀ ਕਾਂਗਰਸ (ANC) ਦੀ ਤਾਕਤਵਰ ਸੰਗੀ ਹੈ। 1994 'ਚ ਨਸਲਭੇਦੀ ਗੋਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਯੂਨੀਅਨ (NUM) ਨੇ, ਰਾਜ ਕਰ ਰਹੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਮੰਗਾਂ ਮਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਛੱਡ ਕੇ, ਖਾਣ ਮਾਲਕਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ। ਇਹ ਹਾਲਤ ਦੀ ਅਜੀਬ ਵਿਡੰਬਨਾਂ ਹੈ ਕਿ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਨੂੰ ਜੱਥੇਬੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਾਇਰਸ ਰਾਮਪੋਸਾ ਹੁਣ ਇੱਕ ਤਾਕਤਵਰ ਧਨੀ ਵਪਾਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਹ ਮੈਕਡੋਨਾਲਡ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੱਖਨੀ ਅਫਰੀਕਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਰਾਵੇਡੇ ਮੈਨਤਾਸ਼ੇ ਜੋ ਉਦੋਂ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੀ, ਹੁਣ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੈਕਬ ਜੁਮਾ ਦੀ ਸੱਜੀ ਬਾਂਹ ਹੈ। 

ਪਲਾਟੀਨਮ ਖਾਣਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ

ਮਾਰੀਕਾਨਾ ਪਲਾਟੀਨਮ ਖਾਣ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਾਮੇ ਅੱਤ ਦੀਆਂ ਭੈੜੀਆਂ ਅਤੇ ਖਤਰਿਆਂ ਭਰਪੂਰ ਕੰਮ ਹਾਲਤਾ ਨਿਗੂਨੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਅਤੇ ਮਾੜੀਆਂ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਹਾਲਤਾਂ 'ਚ ਘਿਰੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਭੁੱਖਾਂ ਭਰਪੂਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਡਰਿਲਾਂ ਨਾਲ ਚੱਟਾਨਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਹਲਾਤ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਲੱਗਭੱਗ 3 ਹਜ਼ਾਰ ਕਟਾਈ ਮਜ਼ਦੂਰ 25 ਕਿੱਲੋ ਭਾਰੀ ਡਰਿੱਲ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ 8 ਘੰਟੇ, ਲਗਾਤਾਰ ਚਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਮਾਰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸਭ ਤੋਂ ਐਖਾ ਅਤੇ ਅਤਿ ਜੋਖਮ ਭਰਿਆ ਹੈ, ਮਾਰੂ ਹਾਦਸੇ ਅਕਸਰ ਵਾਪਰਦੇ ਰੰਹਿਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ 'ਚ ਇਹ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਜੋਖਮ 'ਚ ਪਾਕੇ ਅਮੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੀਰਿਆਂ ਦੇ ਜੁੜਾਊ ਗਹਿਣਿਆਂ 'ਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਲਾਟੀਨਮ ਧਾਤ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ 'ਚੋਂ ਪਲਾਟੀਨਮ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਇਹਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਸਿਰਫ 4 ਹਜ਼ਾਰ ਰੈਂਡ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਹੈ। ਲੇਸੋਥੋ ਇਲਾਕੇ 'ਚੋਂ ਆਏ ਬਾਸੋਥੋ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਕੰਮ 'ਚ ਮਾਹਰ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਮਾਲਕਾਂ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਸ ਅਧੀਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ, ਸਿੱਧਾ ਗਠਜੋੜ ਹੋਣ ਕਾਰਣ, ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਯੂਨੀਅਨ (NUM) ਇਹਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਜਰਤਾਂ 'ਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਗੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੁੱਭਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਇਹ ਕਿ ਜਿਸ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਫਰਾਂਸ ਬਾਲੇਨੀ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ 1 ਲੱਖ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਰੈਂਡ (12600 ਡਾਲਰ) ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਤਨਖਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਚਟਾਨਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ 12500 ਰੈਂਡ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਤਨਖਾਹ ਦੀ ਮੰਗ ਗੈਰ ਵਾਜਬ ਲਗਦੀ ਸੀ। ਆਖਰ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖਰੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀ - ਖਾਣ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ - ਐਮਕੂ (AMCU) ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਖਾਣ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਗਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ, ਬੇਜਮੀਨਿਆਂ ਅਤੇ ਟੱਪਰੀਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ।

ਸਥਾਪਤ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦੀ ਗੱਦਾਰੀ ਅਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਜਬਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ - ਮਜ਼ਦੂਰ ਨਵੇਂ ਲਾਂਘੇ ਭੰਨ ਰਹੇ ਹਨ

ਐਮਕੂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਲਾਟੀਨਮ ਕੰਪਨੀ ਇਮਪਲਾਸਟ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ 'ਚ ਸਤਾਰਾਂ ਹਫਤੇ ਲੰਬੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਹੜਤਾਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ (Rock Drill Operators) ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ 4 ਹਜ਼ਾਰ ਰੈਂਡ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 9500 ਰੈਂਡ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਲੋਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੇ ਉੱਥੇ ਨੁਮ (NUM)ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਡਿੱਗਦੀ ਸਾਖ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਖੜੀ ਹੋ ਗਈ। ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਭੱਗਤੀ 'ਚ ਅੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਇਹ ਆਗੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਖੜਨ ਦੀ ਥਾਂ ਮਾਲਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਸ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਨਿੱਤਰ ਆਏ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿੱਖੜ ਗਏ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਚ ਭਾਸ਼ਣ ਵੀ ਪੁਲਸ ਦੀਆਂ ਬਖਤਰਬੰਦ ਗੱਡੀਆਂ 'ਚੋਂ ਹੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰਦੇ।

ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਪੁਲਸ ਵਲੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਹਿਸ਼ੀ ਕਤਲੇਆਮ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਹੋਰ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਇਲ ਬੈਫੋਨਕੈਗ ਪਲਾਟੀਨਮ (Royal Bafonkeng Platinum) ਅਤੇ ਐਗਲੋ ਅਮੈਰੀਕਨ ਪਲਾਟੀਨਮ (Anglo American Platinum) ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਹੈ।

ਅਸਲ 'ਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਮ ਅਤੇ ਜਿਉਣ ਹਾਲਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਪੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਰੀਕਾਨਾ 'ਚ ਪੁਲਸ ਵਲੋਂ ਮਾਰੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਮਜ਼ਦੂਰ ਖਾਣਾਂ 'ਚ ਵਾਪਰਦੇ ਹਾਦਸਿਆਂ 'ਚ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2010 'ਚ 128 ਮਜ਼ਦੂਰ ਇਹਨਾਂ ਹਾਦਸਿਆਂ 'ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ 'ਚ ਵੱਡਾ ਪਾੜਾ ਕਿਰਤ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੀਂ ਲੁੱਟ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੌਨਮਿਨ ਕੰਪਨੀ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਭੱਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਨੀਂ ਤਨਖਾਹ ਚੱਟਾਨਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲਾ ਮਜ਼ਦੂਰ 4੦੦ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਮਾ ਸਕਦਾ।

ਚਾਹੇ ਦੱਖਨੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੈਕਬ ਜੂਮਾ ਨੇ ਮਾਰੀਕਾਨਾ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਕੁਮ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਪੜਤਾਲ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਡਰਾਮਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਕਸਦ ਪੁਲਸ, ਖਾਣ ਮਾਲਕਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲ ਨੁਮ (NUM) ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਧੋਤੇ ਸਿੱਧ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਦੋਸ਼ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ੀਲ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਐਮਕੂ (AMCU) ਸਿਰ ਮੜ੍ਹਨਾ ਹੈ।

ਰਾਮਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਮਲਟੀਮੈਲਟ ਸਟੀਲ ਇੰਡਸਟਰੀ 'ਚ ਹਾਦਸੇ ਸਬੰਧੀ AFDR ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ

ਰਾਮਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਮਲਟੀਮੈਲਟ ਸਟੀਲ ਇੰਡਸਟਰੀ ਲਿਮਿਟਡ  'ਚ ਹਾਦਸੇ ਸਬੰਧੀ ਜਮਹੂਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸਭਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ

             24 ਮਈ ਸ਼ਾਮ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਵਜ਼ੇ   ਦੇ  ਕਰੀਬ ਰਾਮਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਮਲਟੀਮੈਲਟ ਸਟੀਲ ਇੰਡਸਟਰੀ ਲਿਮਿਟਡ ਵਿਚ ਧਮਾਕੇ  ਨਾਲ ਪੰਜ  ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਦੇ  ਝੁਲਸੇ  ਜਾਣ  ਅਤੇ  ਉਹਨਾਂ  ਨੂੰ  ਰਾਮਪੁਰਾ  ਦੇ  ਇੱਕ  ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ  ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ  ਦਾਖਲ  ਕਰਾਉਣ  ਦਾ ਪਤਾ  ਲੱਗਿਆ। ਮਾਲਕਾਂ  ਮੁਤਾਬਿਕ  ਕੋਈ  ਧਮਾਕਾ  ਨਹੀਂ  ਹੋਇਆ  ਅਤੇ  ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ  ਮਾਮੂਲੀ  ਝਰੀਟਾਂ  ਆਈਆਂ  ਹਨ।  ਥਾਣਾ ਸਦਰ ਗਿੱਲ  ਕਲਾਂ ਦੇ  ਮੁੱਖੀ ਨਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਈ ਧਮਾਕਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਕਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਢਲਾਈ ਦੀ ਭੱਠੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਧਮਾਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ। ਅੱਗ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਲੱਗੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਬ੍ਰੀਗੇਡ ਦੀਆਂ 3 ਗੱਡੀਆਂ ਨੇ  ਡੇਢ ਘੰਟੇ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਬਾਅਦ  ਅੱਗ ਉਪਰ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਜਲੰਧਰ ਦੀ ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਸਭਾ ਨੇ  ਪਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਫੈਕਟਰੀ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਮਨਜੂਰੀ ਦੇ  ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ  ਲੇਬਰ ਲਾਅ  ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ  ਸੀ। ਇੱਥੇ  ਵੀ  ਮਾਲਕ  ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਦੇ  ਘਟਨਾ  ਸਬੰਧੀ ਵਿਰੋਧੀ  ਬਿਆਨ ਆਏ  ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਦੇ ਧਰਨੇ   ਉਤੇ  ਬੈਠਣ,ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਦੇ  ਹੱਕ  ਵਿੱਚ  ਮਜ਼ਦੂਰ,  ਮੁਲਾਜ਼ਮ  ਅਤੇ  ਕਿਸਾਨ  ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ  ਦੇ  ਆਉਣ  ਪਿਛੋਂ  ਦੋ  ਜ਼ਖਮੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਇਆਨੰਦ ਹਸਪਤਾਲ ਰੈਫਰ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ । ਸਭਾ ਨੇ  ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਪੜ੍ਹਤਾਲ   ਕਰਨ ਅਤੇ ਤੱਥ ਲੋਕਾਂ  ਦੇ   ਸਾਹਮਣੇ  ਲਿਆਉਣ  ਲਈ  ਜਗਦੇਵ  ਸਿੰਘ, ਮੇਜਰ  ਸਿੰਘ, ਅਮਰਜੀਤ  ਸਿੰਘ,  ਡਾæਜਗਤਾਰ  ਸਿੰਘ, ਭੋਲਾ  ਸਿੰਘ  ਸਿਧਾਣਾ, ਕੇਸੋ ਰਾਮ,ਬਾਰੂ ਸਤਬਰਗ, ਬੰਤ ਸਿੰਘ ਮਹਿਰਾਜ, ਸਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਪਾਂਧੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤੱਥ ਖੋਜ ਕਮੇਟੀ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਟੀਮ, ਕਾਰਖਾਨੇ  ਦੇ  ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ,  ਕਾਰਖਾਨੇ  ਦੇ ਸਮਾਂ  ਅਧਿਕਾਰੀ  ਕਰਿਸ਼ਨ  ਕੁਮਾਰ,  ਪੰਜਾਬ  ਰਾਜ  ਪਾਵਰ  ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ  ਲਿਮਿਟਡ  ਰਾਮਪੁਰਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਬ ਡਵੀਜ਼ਨ ਨੰਬਰ 1 ਦੇ  ਇੰਚਾਰਜ ਸੀ੍ਰ  ਆਰ ਸੀ ਸਰਮਾਂ ਜੇ ਈ (1),ਥਾਣਾ ਸਦਰ ਗਿੱਲ ਕਲਾਂ, ਡਾæ ਜਤਿੰਦਰ ਬਾਂਸਲ, ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ  ਦਫਤਰੀ ਅਮਲੇ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਕਾਰਖਾਨੇ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ  ਜਿਆਦਾ ਕੰਮ 'ਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਕੇ ਟੀਮ ਦਾ ਫੋਨ ਨੰਬਰ   ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਲਾਉਣ ਦਾ ਵਾਇਦਾ ਕੀਤਾ। ਟੀਮ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ   ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ।

        ਕਾਮਿਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭੱਠੀਆਂ 'ਚ ਲੋਹੇ ਦੀ ਪਿਘਲਾਈ ਤੇਜ ਕਰਨ ਭਾਵ ਪਿਘਲਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਘਟਾਉਣ (ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਡੇਢ- ਦੋ  ਘੰਟੇ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ   ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਪੰਜ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘਟਾਕੇ ਪੰਤਾਲੀ ਮਿੰਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ) ਕਾਰਨ  ਲੋਡ ਵੱਧਣ ਕਾਰਨ   ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਗਰਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸੱਭ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ  ਅਤੇ ਇੱਕ   ਸੀਸੇ ਦੀ ਟਾਕੀ ਨਾਲ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਨ ਹਵਾਦਾਰ  ਨਾ ਹੋਣ   ਕਾਰਨ ਉਥੇ  ਗਰਮੀ ਦਾ ਵੱਧ  ਗਈ  ਅਤੇ  ਦੋਨਾਂ  ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ  ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ  ਫੱਟ  ਗਿਆ।  ਕਾਰਖਾਨੇ  ਦੇ  ਅਧਿਕਾਰੀ  ਮੁਤਾਬਕ  ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ  ਸਰਕਟ 'ਚ ਖਰਾਬੀ ਆਉਣ ਕਾਰਨ  ਨਾਲ ਫੱਟਿਆ ਹੈ।  ਬਿਜਲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੇ ਫੱਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ  ਵੱਧ ਲੋਡ ਅਤੇ ਅੰਦਰ  ਗਰਮੀ ਵੱਧਣਾ  ਹੋ  ਸਕਦਾ  ਹੈ।  ਉਸ  ਅਨੁਸਾਰ  ਇਸ  ਕਾਰਖਾਨੇ  ਦਾ  ਮਨਜੂæਰ  ਸੁਦਾ  ਲੋਡ  1500 ਕਿਲੋਵਾਟ  ਹੈ  ਅਤੇ  ਇਹੋ  ਜਿਹੇ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਸਵਿਚ ਵੀ ਹਵਾਦਾਰ ਜਗਾ ਉਪਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਵਿੱਚ ਵੀ ਫੱਟ/ਸੜ੍ਹ ਜਾਵੇਗੀ।

      ਕਰਿਸ਼ਨ  ਕੁਮਾਰ  ਅਨੁਸਾਰ  ਇਸ  ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ  ਦੀ ਅਲੈਕਟਰੀਸਿਟੀ (Electricity) ਇੰਸਪੈਕਟਰ  ਤੋਂ  ਬਕਾਇਦਾ ਚੈਕਿੰਗ  ਕਰਾਈ  ਜਾਂਦੀ  ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਨੋਂ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਹ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਾਪੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ।ਪਰ ਇਹ ਕਾਪੀ,ਅਤੇ ਪੁਲਸ ਦੀ ਡੀæਡੀæਆਰ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਦੀ ਇੰਸਪੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਪੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਿਜਲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਅਲੈਕਟਰੀਸਿਟੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਕੇਵਲ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਧਰਨ ਵੇਲੇ ਹੀ ਇੰਸਪੈਕਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ  ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਚੈਕਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ   ਉਹ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਵਿਭਾਗ ਹੈ। ਬਿਜਲੀ ਵਿਭਾਗ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਗਾ ਦੇ  ਅੰਦਰ ਲੱਗੇ ਕਿਸੇ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦਾ ਜਿੰਮੇਂਵਾਰ  ਨਹੀਂ  ਹੈ।  ਇੱਥੇ  ਲੋਡ  ਵਧਣ ਜਾਂ  ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ  ਖਰਾਬੀ  ਆਉਣ  ਤੇ  ਆਟੋ  ਕੱਟ   ਸਵਿੱਚ ਨਹੀਂ  ਲੱਗੀ  ਹੋਈ  ਸੀ। ਮਾਲਕ  ਇਹ ਸਵਿੱਚ ਹੁਣ ਲਗਵਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਅਸੀ ਫੀਡਰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਦੁਵਾਰਾ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਡੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜਿੰਮੇਂਵਾਰੀ ਨਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਅਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਘਰਾਂ ਦਾ ਲੋਡ ਚੈਕ ਕਰਦੇ  ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ,ਫਿਰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਟਰਾਂਸਫਰ ਦਾ ਲੋਡ ਚੈਕ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ  ਕਰਦੇ?

        ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭੱਠੀਆਂ ਉਪਰ ਤਾਪ ਮੀਟਰ  ਨਹੀਂ ਹਨ।  ਅੰਦਰ ਸੇਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਸੇਕ ਕਾਰਨ   ਅੱਖਾ ਉਪਰ ਅਸਰ  ਪੈਂਦਾ  ਹੈ  ਅਤੇ  ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ  ਨਾਲ  ਸਾਹ ਦੀਆਂ  ਬਿਮਾਰੀਆਂ  ਹੁੰਦੀਆ  ਹਨ।  ਪਿਛਲੇ  ਸਾਲ  ਅੰਦਰ  ਰਾਮ ਅਵਧ  ਨਾਮੀ ਮਜਦੂਰ  ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ 25-30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।  ਦੋ  ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਦਰ ਵੀ ਝੁਲਸ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ  ਚਲਦੀਆਂ ਭੱਠੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸਵਿੱਚ ਕੱਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹਇਆ ਅਤੇ ਸਵਿੱਚ ਫੱਟ ਗਈ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਦੇ ਵੀਰ  ਅਤੇ ਮਲਕੀਤ ਉਪਰ ਗਰਮ ਤਰਲ ਪੈ  ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਝੁਲਸ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਖਤਰਨਾਕ  , ਪਿਘਲੇ ਲੋਹੇ  ਨਾਲ  ਕੰਮ  ਕਰਦੇ  ਸਮੇਂ   ਸੁਰੱਖਿਆ  ਬਸਤਰ  ਖਾਨਾ ਪੁਰਤੀ  ਵਜੋæ  ਦਿੱਤੇ   ਜਾਂਦੇ  ਹਨ।ਪਿਘਲੇ ਲੋਹੇ  ਦੀਆਂ  ਬਾਲਟੀਆਂ  ਅਕਸਰ  ਉਲਟ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ,ਜਾਂ ਲੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਖਮੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਘਟਨਾ ਸਮਂੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕੋਈ 8-10 ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।  ਧਮਾਕਾ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਜਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ   ਕੁੱਝ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ 3-4 ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਭਾਂਵੇ ਪਹਿਲਾਂ
ਜਖਮੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ  ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਹਾਦਸੇ ਕਾਰਨ  ਸਰੀਰਕ  ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਆਵਜਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਟੀਮ 28 ਮਈ ਨੂੰ ਜਖਮੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ  ਲਈ ਡਾæ ਜਤਿੰਦਰ ਬਾਂਸਲ ਦੇ  ਹਸਪਤਾਲ ਗਈ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਦੋ ਗੰਭੀਰ  ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ  ਨੂੰ  ਇੱਕ  ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ  ਭਾਵ  27 ਮਈ  ਨੂੰ  ਡੀæਐਮæਸੀæ  ਲੁਧਿਆਣਾ  ਭੇਜ  ਦਿੱਤਾ  ਸੀ ਅਤੇ   ਬਾਕੀ ਤਿੰਨਾਂ  ਨੂੰ  ਟੀਮ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,28 ਮਈ ਨੂੰ ਹੀ ਲਧਿਆਣੇ ਰੈਫਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤਰਸੇਮ (70-80 ਫੀਸਦੀ), ਸਾਮ ਬਹਾਦਰ,ਅਤੇ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ (50 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ)   ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ 'ਚ ਝੁਲਸੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁੱਲੂ ਰਾਮ 35 ਫਸਦੀ  ਜਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਨ ਖਾਨ ਜਿਸਦੇ ਪੈਰ ਜਲੇ ਸਨ ਨੂੰ ਇਸੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁੱਟੀ ਦੇ  ਦਿੱਤੀ  ਸੀ।   ਕਾਰਖਾਨੇ ਦੇ  ਅਧਿਕਾਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਰੇ ਜਖਮੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਪੱਕੇ  ਕਾਮੇ  ਹਨ ਪਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰਾ  ਅਤੇ  ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ  ਕੱਚੇ  ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਖਮੀ  ਹੋਣ ਤੋਂ  ਬਾਅਦ  ਪਿਛਲੀ  ਤਰੀਕ  'ਚ ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ ਜੋ ਫੂਲ ਦਾ ਵਾਸੀ ਹੈ ,ਆਪਣੇ ਦਾਦੀ , ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋ ਪੀੜਤ ਪਿਤਾ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਤਾਏ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਧੀਆਂ   ਦੇ  ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਲਈ ਰੋਟੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਆਸਰਾ ਹੈ।

       ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਪੀਕ ਲੋਡ ਸਮੇਂ ਬੰਦ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ,  ਕਾਰਖਾਨਾ 20 ਘੰਟੇ ਚਲਦਾ ਹੈ   ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਦੋ ਹੀ ਸਿਫਟਾਂ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ 80 ਪੱਕੇ ਕਾਮੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਕਾਮੇ ਕਦੇ ਕਦੇ ਵੱਡਾ ਆਡਰ ਮਿਲਣ ਤੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੱਕੇ ਕਾਮਿਆ ਦੀ ਈ ਐਸ ਆਈ ਅਤੇ ਗਰੁੱਪ  ਬੀਮਾ  ਕਰਵਾਇਆ  ਜਾਂਦਾ  ਹੈ।  ਪਰ ਕਾਮਿਆਂ  ਅਨੁਸਾਰ  70 ਕੱਚੇ  ਕਾਮੇ  ਲੰਬੇ  ਸਮੇਂ  ਤੋਂ  ਕੰਮ  ਕਰ ਰਹੇ  ਹਨ।  ਕਾਮਿਆਂ  ਅਨੁਸਾਰ ਮੈਲਟਰ (ਭੱਠੀਆਂ ਚਲਾਉਣ ਤੇ ਨਿਗਾਅ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ) ਵੀ ਪੂਰੇ ਨਿਪੁੰਨ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਭੱਠੀਆਂ ਦੇ ਦੋ ਸੈਟ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ  ਸੈਟ  ਵਿਚ  ਦੋ  ਭੱਠੀਆਂ  (ਅੱਧੇ  ਅਤੇ  ਇੱਕ  ਟਨ )  ਹਨ  ਅਤੇ  ਇੱਕੋ  ਸਮੇਂ  ਕੇਵਲ  ਇੱਕ  ਹੀ  ਭੱਠੀ   ਚਲਦੀ  ਹੈ।  ਦੂਸਰਾ  ਸੈਟ  ਤਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਲਈ ਹੈ। ਪਰ ਕਾਮਿਆਂ ਨੇ  ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕੋ ਸਮੇ ਹਰੇਕ ਸੈਟ ਚੋਂ  ਇੱਕ ਇੱਕ ਭੱਠੀ ਚਾਲੂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

          ਕਾਰਖਾਨੇ ਅੰਦਰ ਮੈਡੀਕਲ ਸਹੂਲਤਾਂ   ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੇਬਰ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਕਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਚੈਕਿੰਗ ਵਾਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਦੇ ਕੋਈ ਆਇਆ ਹੀ ਨਹੀ। ਕਾਮਿਆਂ ਨੇ  ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਧਰਨੇ ਨੂੰ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ  ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੋਣ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਵੀ ਲਾਇਆ ਸੀ। ਲੇਬਰ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਨੇ  ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾ ਦਾ ਘਟਨਾ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ  ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ  ਦਫਤਰ ਚੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਨਾਂ੍ਹ ਨੂੰ ਸੋਮਵਾਰ 26 ਮਈ ਇਤਲਾਹ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਅੱਜ (30 ਮਈ)  ਨੂੰ ਸੰਗਰੂਰ ਗਏ ਹਨ ਸਾਇਦ ਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹੋਕੇ ਆਉਣ।

     ਥਾਣੇ  ਦੇ  ਤਫਤੀਸੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਏ ਐਸ ਆਈ ਨੇ  ਟੀਮ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਕਾਪੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜੋ ਬਾਅਦ 'ਚ ਟਾਲਮਟੋਲ 'ਚ ਬਦਲ ਗਿਆ।

ਸਿੱਟੇ:-

1. ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ  ਭੱਠੀ  ਦੀ ਪਿਘਲਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ  ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਉਵਰ ਲੋਡ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਲਾ ਦੁਆਲਾ ਹਵਾਦਾਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਅਤੇ ਟਰਿਪ ਸਵਿੱਚ ਦੇ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਫੱਟ ਗਿਆ।
2.  ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਫੱਟਣ  ਕਾਰਨ  ਉਸ  ਵਿਚਲਾ  ਤੇਲ  ਭਮੂਕੇ  ਦੇ   ਰੂਪ'ਚ  ਕਾਮਿਆਂ  ਨੂੰ  ਲੂਹ  ਗਿਆ  ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ।
3. ਫੈਕਟਰੀ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਣ ਨੇ  ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਘਟਣਾ  ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਰ ਸਭਾ ਸਮਝਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਾ ਹੈ  ਜੋ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਮਾਲ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸੇਫਟੀ ਦੇ ਢੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਢਿੱਲ ਬਰਦਾਸਤ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਂਦੀ।
4. ਦੁਰਘਟਨਾ  ਦੇ   ਸਿਕਾਰ  ਹੋਏ  ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ  ਚੰਗੇ  ਡਾਕਟਰੀ  ਇਲਾਜ  ਦੀ  ਜਰੂਰਤ  ਸੀ  ਜਿਸ  ਵਿੱਚ  ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਕਾਮਿਆਂ   ਅਤੇ ਭਰਾਤਰੀ  ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ  ਦਬਾ ਸਦਕਾ  ਹੀ   ਹਾਸਲ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਬੱਝੀ ਹੈ।
5. ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਾਮੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਨੁਕਸਾਨ ਊਠਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਾਲਕ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
6. ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰ ਇੰਡਸਟਰੀਜ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਬਹੁਤ ਢਿੱਲੀ ਹੈ ਜੋ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ   ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਮਹੂਰੀ ਸਭਾ ਨੇ  ਪੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਿਭਾਗ ਦੇ  ਕੰਨ ਤੇ ਜੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਰਕੀ ਸੀ।
7. ਕਾਮਿਆਂ  ਦੀਆਂ  ਕੰਮ  ਦੀਆ  ਹਾਲਤਾਂ  ਨਾਲ  ਸਬੰਧਤ  ਲੇਬਰ  ਇੰਸਪੈਕਟਰ  ਦਾ ਕੰਮ  ਕਾਮਿਆਂ  ਦੀਆ ਮੁਸਕਲਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਗੈਰ ਤਸੱਲੀ ਬਖ਼ਸ ਹੈ।

ਮੰਗਾਂ:-

1. ਸਭਾ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੁਰਘਟਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਨਹੀ,  ਸਗੋ ਮਾਲਕਾਂ ਦੇ  ਲਾਲਚ ਕਰਕੇ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ  ਕ੍ਰਿਤ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਾਲਚ ਕਰਕੇ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਾਲਕ  ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਮੁੱਖ  ਜਿੰਮੇਵਾਰ  ਹਨ ਅਤੇ  ਸਭਾ ਮੰਗ  ਕਰਦੀ  ਹੈ  ਕਿ ਪੀੜਤ ਵਰਕਰਾਂ  ਨੂੰ  ਪੰਜ  ਪੰਜ  ਲੱਖ  ਦਾ ਮੁਆਵਜਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।
2. ਸਨੱਅਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਅਦਾਰੇ,ਬਿਜਲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਲੇਬਰ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਇੰਡਸਟਰੀਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਿਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਸਭਾ ਕੋਲ ਸਾਫ ਤੌਰ ਤੇ ਟਾਲਾ ਵੱਟਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਭਾ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆ ਤੇ ਮਹਿਕਮਾਨਾ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
3. ਕਿਉਂਕਿ  ਸਨਅਤੀ  ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ  ਥਾਂ  ਥਾਂ  (ਜਲੰਧਰ, ਚੰਡੀਗੜ, ਲਧਿਆਣੇ) ਵਾਰ  ਵਾਰ  ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ  ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਮਾਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਸਨੱਅਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆਂ ਨਿਯਮ ਸਾਰੇ ਸਨੱਅਤੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਂਦੇ ਹਨ।

ਜਾਰੀ ਕਰਤਾ:
ਬੱਗਾ ਸਿੰਘ, ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਮਹੂਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸਭਾ,ਪੰਜਾਬ

        ਪਹਿਲੀ ਮਈ ਅਤੇ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਨਾਟਕ ਮੇਲਾ

ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਬਲਰਾਜ ਸਾਹਨੀ ਰੰਗ ਮੰਚ ਵਿਖੇ ਬੀਤੇ ਢਾਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਨਾਟਕ ਤੇ ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਮੇਲਾ ਏਸ ਵੇਰ ਵੀ ਪੂਰੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਅਤੇ ਜੋਸ਼-ਖਰੋਸ਼ ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।  ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਚ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਵੇਰ ਦਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਗਮ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਮਹਾਂਨਾਇਕ ਮਰਹੂਮ ਨਾਟਕਕਾਰ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।  ਇਸ ਵੇਰ ਸਾਰੇ ਨਾਟਕ ਵੀ ਭਾਅ ਜੀ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਲਿਖੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿਰਮੋਰ ਨਾਟ-ਮੰਡਲੀਆਂ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।  ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਰਮੋਰ ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਮੰਡਲੀ ਭਦੋੜ ਦੇ ਜਹੀਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਮਾਸਟਰ ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।  ਇਨਕਲਾਬੀ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਜੱਥਾ ਰਸੂਲਪੁਰ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਮਰਜੀਤ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਤੇ ਜੀਰੇ ਤੋਂ ਪੁੱਜੇ ਪੁਰਾਤਨ ਕਵੀਸ਼ਰ ਮੁਖਤਿਆਰ ਜਫ਼ਰ ਨੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਰੰਗ ਬੰਨਿ•ਆਂ।  ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਭਾਅ ਜੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਚੰਡੀਗੜ• ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਇਕੱਤਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਪੇਸ਼ ਨਾਟਕ 'ਅੱਖਾਂ' ਨਾਲ ਹੋਈ।  ਇਸ ਨਾਟਕ ਰਾਹੀਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਗੂ ਦੀ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਇੱਛਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕਿਸੇ ਅਪਾਹਿਜ ਮਜ਼ਦੂਰ ਨੂੰ ਹੀ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਨੂੰ।  ਜਮਾਤੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਇਕਮੁਠਤਾ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਇਹ ਨਾਟਕ ਸਫ਼ਲ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ 'ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ।   ਸਮੂਹ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਖੜ•ੇ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਭਾਅ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜ਼ਲੀਆਂ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ।  ਇਸ ਮੌਕੇ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਡਾ. ਅਰੀਤ, ਨਵਸ਼ਰਨ ਅਤੇ ਦਾਮਾਦ ਅਤੁਲ ਸ਼ੂਦ ਮੰਚ 'ਤੇ ਸਸ਼ੋਭਿਤ ਸਨ।  ਡਾ. ਅਰੀਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ 'ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰੰਗ ਮੰਚ ਦਾ ਹੈ।  ਡਾ. ਅਰੀਤ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਗਲੇ ਵਰੇ• ਦਾ ਮੇਲਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਏਗਾ।  

ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਮੰਚ ਦੇ ਸੂਬਾ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਲਸ ਮੰਚ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਭਾਅ ਜੀ ਵਲੋਂ ਉਸਾਰਿਆ ਇਕ ਬਦਲ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਚ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਪੂਰੇ ਸੂਬੇ ਤੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਦਿਨ ਰਾਤ ਇਕ ਕਰਕੇ ਖੜ•ਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਉਨ•ਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਈ ਦਿਵਸ ਦੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਸ਼ਨ ਮੌਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਦੇ ਮਹਾਂਨਾਇਕ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ, ਅਸਲੇ 'ਚ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ 'ਚ ਰੰਗ ਭਰਨਾ ਹੈ।  ਉਨ•ਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਲਸ ਮੰਚ ਭਾਅ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਦੇ ਦਿਨ 27 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਇਨਕਲਾਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦਿਵਸ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੂਬਾਈ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਨਾਵੇਗਾ।  ਚੇਤਨਾ ਕਲਾ ਮੰਚ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਨਾਟਕ 'ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੁੱਲ' ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਕਿਰਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਜਦੋਂ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਅੱਖ ਖੁੱਲ• ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਅਣਖ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਟਣਕਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਮੰਚ ਰੰਗ ਮੰਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਭਾਅ ਜੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਿੱਤ ਨਾਟਕ 'ਧਮਕ ਨਗਾਰੇ ਦੀ' ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਮੁਗਲਸ਼ਾਹੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਟੱਕਰ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਰੰਗ ਬੰਨਿ•ਆ।  ਲੋਕ ਕਲਾ ਮੰਚ ਮੁੱਲਾਂਪੁਰ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਹਰਕੇਸ਼ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਖਿਲਾਫ਼ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ, ਸੂਰਮਗਤੀ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।  ਸੁਚੇਤਕ ਰੰਗਮੰਚ ਮੁਹਾਲੀ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਨੀਤਾ ਸਬਦੀਸ਼ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਮਕਬੂਲ ਨਾਟਕ 'ਸੁੱਖੀ ਵਸੈ ਮਸਕੀਨੀਆ' ਰਾਹੀਂ ਨਿਵੇਕਲਾ ਰੰਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਪ.ਲ.ਸ. ਮੰਚ ਵਲੋਂ ਮਾਸਟਰ ਤਰਲੋਚਨ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਭਾਅ ਜੀ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸੰਗਰਾਮੀ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਸਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਭਾਅ ਜੀ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ' ਦਰਸ਼ਕ ਸਮੂਹ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।  ਭਾਅ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਇਹ ਨਿਵੇਕਲਾ ਯਤਨ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਲੋਂ ਬੇਹੱਦ ਸਰਾਹਿਆ ਗਿਆ।

ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੇਲੇ 'ਚ ਨਿਵੇਕਲੇ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ।  ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਕਥਾ ਰਿੜ•ਦੇ ਪਰਿੰਦੇ ਦੀ' (ਸ਼ਬਦੀਸ਼), 'ਬਾਗੀ ਸੁਭਾਸ਼' (ਕਵੀਸ਼ਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਰਸ), 'ਰੰਗ ਸੰਗ' (ਜਗਦੀਸ਼ ਗਰਗ) ਅਤੇ 'ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਮੰਚ' ਪੁਸਤਕਾਂ, ਸਾਹਿਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵੀ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਪਲਸ ਮੰਚ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਕੰਵਲਜੀਤ ਖੰਨਾ ਨੇ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾਇਆ।

MAYHEM IN YANAM (PUDUCHERRY)

YANAM MAYHEM

           Manmohaneconomics has put Yanam, a serene enclave of Puducherry, in flames. The continuous exploitation and repression of workers for 15 years, has finally led them to revolt.

The contract workers of Regency Ceremics - one of the largest tile manufacturers in the country, located in Yanam (Puducherry), were agitating for the last three months demanding better wages, regularization of those who have put in 15 years of service, reinstatement of sacked workers and revocation of transfer orders of those who took part in earlier protests. There are 1200 workers in the factory, of which 800 are on contract. They were on strike since January 1^st, 2012 and were holding a relay hunger strike for the last 10 days. The Management of the company, retrenched 5 workers, dismissed the union leader MS Murli Mohan, and obtained a court order banning the entry of striking workers within 200 meters of the industrial unit. It also got deployed massive police force on the factory’s gate in complete battle gear.

On Thursday, the police picked up the striking workers’ leader M.S. Murli Mohan, on a complaint lodged by the management. He was however released a few hours later. Next day at 6 AM he went to the factory gate to mobilize the workers for strike and relay fast, along with some workers. The police, which seemed to be just waiting for it, resorted to an unprovoked and brutal lathi-charge, killing Murli Mohan on the spot and injuring 20 other workers.

On hearing the news about lathi-charge by the police resulting in the death of their leader Murli Mohan, hundreds of workers laid siege of the Police station in protest, demanding that the guilty police officers be booked for murder. The police instead of conceding the genuine & justified demand of the workers, pounced upon them, resorted first to cane-charge and then to firing injuring 9 workers. Two of the injured are in very critical condition. Around 100 protestors were arrested. The workers then attacked the house of K.C. Chander Shekhar, the President (Operations) of the factory and son-in-law of the company’s Chairman, and beat him up. He died in a private hospital at Kakinada.

According to a report published in the SUNDAY TIMES:

“As news of Murli’s death spread, factory workers damaged nearly 50 company cars, buses, and trucks and set them on fire. Some private vehicles were also targeted. Residents joined hands with the angry mob of around 600 workers and ransacked the factory. After setting it on fire, they torched an educational institution run by the company, besides burning down a shed. Two oil tankers were also gutted, while miscreants looted computers, ceramic tiles and other office material. Some of the workers went to Chandershekhar’s house and beat him up with iron rods. The mayhem continued for several hours.”  

The Yanam police has registered five cases of murder, rioting, arson, looting and unlawful assembly and deputed five teams to investigate the violence, but it has refused to book the police officials responsible for Murli Mohan’s murder.

G N Naidu, chairman and managing director, Regency Ceramics has demanded a CBI inquiry into the violence, alleging that it was instigated by outsiders. He also alleged that "Goons, in the guise of employees, attacked the factory and our president (who died in the attack)”.

-----0-----

ਮਨਮੋਹਨ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਨੇ ਪੁਡੁਚੇਰੀ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਕਸਬੇ ਯਨਮ ਨੂੰ ਲਾਟਾਂ 'ਚ ਝੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 15 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਜਾਰੀ ਲੁੱਟ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੇ ਆਖਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਗਾਵਤ ਤੇ ਉਤਾਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਯਨਮ 'ਚ ਸਥਿਤ ਰਜੇਂਸੀ ਸੇਰੇਮਿਕਸ, ਮੁਲਕ 'ਚ ਟਾਈਲਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਠੇਕੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਮੇ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਉਜਰਤਾਂ, 15 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਕਰਨ, ਕੱਢੇ ਗਏ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਦਲੀਆਂ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।

ਫੈਕਟਰੀ 'ਚ ਕੁੱਲ 1200 ਕਾਮੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ 'ਚੋਂ 800 ਕਾਮੇ ਠੇਕੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫੈਕਟਰੀ ਕਾਮੇ 1 ਜਨਵਰੀ, 2012 ਤੋਂ ਹੜਤਾਲ 'ਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲੜੀਵਾਰ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੰਪਨੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨੇ 5 ਕਾਮੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤੇ, ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਲੀਡਰ ਐਮ. ਐਸ ਮੁਰਲੀ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਡਿਸਮਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਫੈਕਟਰੀ ਦੇ 200 ਮੀਟਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਤੇ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਸਟੇਅ ਲੈ ਲਈ। ਫੈਕਟਰੀ ਦੇ ਗੇਟ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਤਦਾਦ ਵਿੱਚ ਹਮਲੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਬਰ ਤਿਆਰ ਪੁਲਸ ਬਲ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।

ਵੀਰਵਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ 'ਤੇ ਪੁਲਸ ਹੜਤਾਲੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਮੁਰਲੀ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਗਈ। ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਉਹ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਮਿਆਂ ਨਾਲ ਫੈਕਟਰੀ ਗੇਟ ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਹੜਤਾਲ ਅਤੇ ਲੜੀਵਾਰ ਵਰਤ ਵਾਸਤੇ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆ। ਪੁਲਸ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਘੜੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੜਕਾਹਟ ਤੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਤੇ ਟੁੱਟ ਪਈ ਤੇ ਅੰਨੇਵਾਹ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਰਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਗੂ ਮੁਰਲੀ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਹੀ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੋਰ 20 ਮਜ਼ਦੂਰ ਵੀ ਇਸ ਪੁਲਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਜਖਮੀ ਹੋਏ।

ਆਪਣੇ ਆਗੂ ਮੁਰਲੀ ਮੋਹਨ ਦੀ ਪੁਲਸ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਾਰਣ ਹੋਈ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ, ਸੈਂਕੜੇ ਕਾਮਿਆਂ ਨੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਪੁਲਸ ਥਾਣਾ ਘੇਰ ਲਿਆ ਤੇ ਦੋਸ਼ੀ ਪੁਲਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਸ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਹੱਕੀ ਤੇ ਵਾਜਬ ਮੰਗ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੀ ਬਾਜਇ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਹੋਰ 9 ਮਜ਼ਦੂਰ ਫੱਟੜ ਹੋ ਗਏ। ਜਖਮੀਆਂ 'ਚੋਂ ਦੋ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ। 100 ਦੇ ਕਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀ (ਓਪ੍ਰੇਸ਼ਨਜ਼) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਕੇ.ਸੀ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਘਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਮਗਰੋਂ ਕਾਕੀਨਾਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਦਮ ਤੋੜ ਗਿਆ।

ਸੰਡੇ ਟਾਈਮਜ਼ 'ਚ ਛਪੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ:

"ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੁਰਲੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖਬਰ ਫੈਲੀ, ਫੈਕਟਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਲੱਗਭਗ 50 ਕੰਪਨੀ ਕਾਰਾਂ, ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਟੱਰਕਾਂ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਅੱਗ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਲੱਗਭਗ 600 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆਈ ਭੀੜ 'ਚ ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫੈਕਟਰੀ ਨੂੰ ਜਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੰਪਨੀ ਵਲੋਂ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੈਡ ਵੀ ਜਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਦੋ ਤੇਲ ਟੈਂਕਰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਨਸਰਾਂ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ. ਸਿਰਾਮਿਕ ਟਾਈਲਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਜੋ-ਸਮਾਨ ਦੀ ਲੁੱਟਮਾਰ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਕੁੱਝ ਕਾਮੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਰਾਡਾਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟਿਆ। ਫਸਾਦ ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇ।"

ਯਨਮ ਪੁਲਸ ਨੇ ਕਤਲ, ਫਸਾਦ, ਅਗਜ਼ਨੀ, ਲੁੱਟਮਾਰ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਨੂੰਨੀ ਇਕੱਠ ਦੇ ਪੰਜ ਪਰਚੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਲਈ 5 ਟੀਮਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਸਨੇ, ਮੁਰਲੀ ਮੋਹਨ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਲਈ ਜੁੰਮੇਵਾਰ ਦੋਸ਼ੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਪਰਚਾ ਦਰਜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਜੀ. ਐਨ ਨਾਇਡੂ, ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਤੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਰੈਜੇਂਸੀ ਸਿਰਾਮਿਕਸ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਲਈ ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ ਇਨਕੁਆਇਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਅਨਸਰਾਂ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਲਈ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ " ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਭੇਸ 'ਚ ਗੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਫੈਕਟਰੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ (ਜੋ ਹਮਲੇ 'ਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ) 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।"


LUDHIANA TEXTILE MAZDOORS TO CELEBRATE DIWALI SITTING ON DHARNA

It is unfortunate that while the people throughout the country shall be celebrating Diwali, though with dampened spirits due to unprecedented price rise, struggling Textile Workers of Ludhiana shall be holding Dharna to get their demands fulfilled. This situation has been created due to anti-worker attitude of Akali-BJP Govt in Punjab. It has left the workers to fend for themselves. Despite the heroic 34 day strike, the Govt and its machinery is not ready to intervene on behalf of workers. It is rather patronizing the factory owners and their goons, to suppress the workers. Lok Morcha Punjab fully supports the struggle of striking textile workers. On 20th October, when the Democratic Front against Operation Green Hunt, Punjab held a protest meeting and demonstration at Bathinda to raise its voice against the police atrocities on struggling people of Gobindpura, a resolution was adopted in support of struggling Textile Mazdoors of Ludhiana. The meeting, which was maintly attended by farmers, agri-labour, employees etc., called upon the Punjab Govt to immediately settle the demands of Textile Workers.

ਹੜਤਾਲੀ ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਜ਼ਦੂਰ

ਦਿਵਾਲੀ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦੇਣਗੇ ਧਰਨਾ

34 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੜਤਾਲ ‘ਤੇ

ਕੁਝ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ‘ਚ ਸਮਝੌਤਾ, ਜਿਆਦਾਤਰ ‘ਚ ਹੜਤਾਲ ਜਾਰੀ

25 ਅਕਤੂਬਰ 2011, ਲੁਧਿਆਣਾ।- 34 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹੜਤਾਲ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਦਿਵਾਲੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਪੂਜਾ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਹੜਤਾਲ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ ਪ੍ਰਦਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦਿਨ ਮਜ਼ਦੂਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਪੁਡਾ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਧਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਗੇ। ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਖਾਨਾ ਮਾਲਕਾਂ, ਕਿਰਤ ਵਿਭਾਗ, ਜਿਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਧਰਨੇ ‘ਤੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 22 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਹੜਤਾਲ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਗਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਹੀ ਮੰਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਜ਼ਰਤਾਂ ਵਧਾਈਆਂ ਜਾਣ, ਈ. ਐਸ. ਆਈ., ਪਹਿਚਾਣ ਪੱਤਰ, ਹਾਜਿਰੀ, ਬੋਨਸ, ਕੰਮ ਦੌਰਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਇੰਤਜਾਮ ਆਦਿ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਨਾ ਤਾਂ ਮਾਲਕ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਤੰਤਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੈ।
ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ‘ਚ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਜਾਣਗੇ। ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹ ਸਾਫ਼ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਵੀ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਕੁਝ ਕਾਰਖਾਨੇ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕੇ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਉਜ਼ਰਤਾਂ ‘ਚ ਵਾਧੇ, ਈ. ਐਸ. ਆਈ., ਬੋਨਸ ਆਦਿ ਅਧਿਕਾਰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਲਿਖਤੀ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਕਾਰਖਾਨੇ ਚਾਲੂ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਯੂਨੀਅਨ ਕਨਵੀਨਰ ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਲਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਾਲਕ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜਜਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ, ਸਮਝੌਤੇ ‘ਚ ਅੜ੍ਹਿਕੇ ਖੜੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਰਤ ਵਿਭਾਗ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦਿਸਚਸਪੀ ਲੈ ਕਿ ਮਸਲਾ ਹਲ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਝੌਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਰੋਹ ਹੈ। ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਛ ਰੱਖਣਾ ਜਿਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।
ਜਾਰੀ ਕਰਤਾ-
ਰਾਜਵਿੰਦਰ,
ਕਨਵੀਨਰ, ਟੇਕਸਟਾਈਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨ।
ਸੰਪਰਕ- 96461 50249

SUPPORT THE STRUGGLE OF MARUTI-SUZUKI WORKERS, RESIST ASSAULT ON WORKERS RIGHTS BY HARYANA GOVT

Appeal letter to All Trade Unions, Organisations and Individuals

(NOTE:The workers of various plants of Maruti-Suzuki in Gurgaon-Manesar, led by Maruti Suzuki Employees Union (MSEU), Suzuki Powertrain India Employees Union (SPIEU) and Suzuki Motorcycle India Employees Union (SMIEU), have been on strike from the 7th of October, 2011, demanding the right to respectable and non-precarious employment and unionization. They have issued an appeal to TUs, Organizations & individuals, seeking support for their struggle. We are reproducing here under the Appeal.)

We, the Maruti Suzuki Employees Union (MSEU), Suzuki Powertrain India Employees Union (SPIEU) and Suzuki Motorcycle India Employees Union (SMIEU), have been on strike in our respective plants in Gurgaon-Manesar from the 7th of October, 2011, demanding our right to respectable and non-precarious employment and unionization. Our movement stands at a crucial juncture today, we therefore send this appeal to all the labouring people of the country and beyond, the trade unions and all other sections of society which have stood with us in solidarity to come forward with renewed vigour to take this movement forward.

Our struggle is not a struggle for a mere wage-hike of any one section of workers, but is a struggle for our dignity and right to organise. We struggle also more importantly for the contract workers among us, whose insecurity and precarious condition of existence is a burning issue before the entire labouring people of the country today, which puts the very framing of the available labour laws into question. We, permanent and contract workers, have and do stand united in this struggle.

To break our unity and resolve, the management of Maruti Suzuki India Ltd, Manesar iscontinuing to indulge in anti-worker activities and increasingly harass us with the absolute complicity of the state administration.

The management began violating the terms of the last agreement from the very next day of our calling off the 33day long agitation continuing from August 29th till a settlement was reached on the 30th September. Going back on its word of treating the workers with respect, it has on the contrary been acting with vengeance, trying to create divisions among us. On the workers reporting for duty the day after the strike, the management flatly refused to let the over 1,200 contract workers enter the factory, so as to divide the unity between permanent and contract workers that this movement has achieved. It shuffled permanent workers from their workstations so that allegations of ‘production sabotage’ could be put on us. Such a shuffling of skilled workers, accustomed to and specialized at their specific tasks is far from being conducive to optimal production in the factory. Such a move therefore makes evident that fulfilling production targets are not a priority with the management at this point. Rather the point is to break our unity and resolve to struggle. The already inadequate bus service was also stopped to further harass us. Later contractors on the behest of the management used bouncers who threatened and attacked us recently in front of the factory gate on the morning of 7th Oct, this incident took a more blatant aspect when some goons came and beat us up at the factory gate on the 8th and threatened us for our lives. They even attempted to actualise their threat by coming with guns inside the Suzuki Motorcycle plant on the 9th morning and firing on our comrades there. All legal and illegal means have been used by the management to break our resolve and unity forged during the struggle in June and then again in August-September. The state and central government is acting hand-in-glove with the management. Earlier it merely gave us empty promises after the company broke the spirit of the settlement by acting in antiworker bad faith. Ever since we have been on strike due to circumstances created by the management, it has been issuing us show-cause notices instead of acting against the company which is habitually reneging on its promises and violating all labour laws, having turned all their instrument to implement justice to break our fight for a just cause. The number of police personnel, stationed in and out of the factory increased first to 1,500 and soon to 2,500. Having tried to push us into starvation by occupying the canteen and dismantling our set-up to cook food for those inside the factories, yesterday 14th October the management blocked our food and water supply and locked up the toilets. Given that it had no problem in arresting our leaders last month on false charges, the attacks on some of our fellow workers and the brutal lathi-charge on the workers of Honda in 2005, we also think that brutal repressive force could be used any time on us. With the company and the state acting together to control and oppress us, we feel the need to make a renewed appeal to all to extend and be part of our collective struggle.

Since our struggle began, all workers, various Trade Unions and other sections of society have stood strongly by us. But now, the struggle in Maruti Suzuki has emerged as the concrete struggle of the around 8000 workers of the four plants of Suzuki group- Maruti Suzuki India Ltd., Suzuki Powertrain India Ltd., Suzuki Castings, Suzuki Motorcycle India Ltd. On 7th October, workers of another eight plants in IMT had also gone on a one day tool down strike in support. WE, Maruti Suzuki Employees Union (MSEU), Suzuki Powertrain India Employees Union(SPIEU) and Suzuki Motorcycle India Employees Union (SMIEU) continue to sit on strike at our factory gates.

Our movement has been able to achieve an unprecedented unity among permanent and contract workers, local and migrant workers and workers of all our plants forged in course of struggle by the initiative of all struggling workers; this we consider to be our greatest strength and are resolved to take this strength forward. We shall not relent until our demands are met and all workers are taken back unconditionally. No degree of sacrifice can deter us from seeing this fight to the end.

We appeal to all the workers and Trade Unions to extend concrete support in our struggle with both solidarity actions in their own factories, areas and before their own state governments and by contacting us and fighting this struggle with us. Even if a single worker sticks one poster on the wall facing an oppressive management, we consider it a concrete act of solidarity. The possibility that this strike and these solidarity actions are throwing up can lay the foundation of a new and more advanced phase of workers movement in our country, such that can compel each and every government and arrogant management to think many times before taking any antiworker measure in the future. In face of the brutal hand twisting of the workers sitting-in on strike in the Maruti Suzuki plant, by holding food and water ransom, we are now continuing our struggle outside our respective factory gates. It has now become evident that the Haryana administration is preparing for taking brutal and violent steps to smash our movement and disperse us from here. Such an assault will not just be on us but the right of all working people and we expect that would become the beginning of unprecedented protests in all corners and among all progressive sections of the country.

United in Struggle.
Shiv KumarGeneral Secretary, MSEU
on behalf of MSEU, SPIEU and SMIEU