ਸੇਵੇਵਾਲਾ: ਫਿਰਕੂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਗਰਾਮ ਦਾ ਸੂਹਾ ਪਰਚਮ

ਸੇਵੇਵਾਲਾ; ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ:
ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਬਾਲਕੇ ਚੱਲਣਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਰਾਤ ਬਾਕੀ ਹੈ...

ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ 

ਜੈਤੋ ਲਾਗੇ ਪਿੰਡ ਸੇਵੇਵਾਲਾ; ਆਪਣੀ ਹਿੱਕ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਸਮੋਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਅੰਦਰ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਹੋਈ ਸੀ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਬਾਰੂਦੀ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਿਆ ਸੀ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ। ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਅੰਦਰ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਹੱਲਾ ਬੋਲਿਆ ਸੀ ਬਰਤਾਨਵੀ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ 'ਚ ਪੁਰਅਮਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡੀ ਸੀ; ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦਾਂ ਨੇ। ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਜੁੜੇ ਲੋਕ ਹੱਕ, ਸੱਚ, ਇਨਸਾਫ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਅਤੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੋਈ ਦਫ਼ਤਰ ਘੇਰਿਆ ਸੀ, ਨਾ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨਾ ਕੋਈ ਸੜਕ। ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਮਾਗਮ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਵਿਘਨ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਨਾ ਕੋਈ 'ਹਿੰਸਕ ਭੀੜ' ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਨਿਹੱਥੇ, ਬੇਦੋਸ਼ੇ ਆਮ ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਵੇਖਣ ਆਏ ਸਨ। ਆਖਰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਅਜੇਹਾ ਕਿਹੜਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਉਪਰ ਬਾਰੂਦੀ ਹੱਲਾ ਬੋਲਿਆ ਗਿਆ। ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਇਕੋ ਇੱਕ ਤੰਗ ਰਾਹ ਸੀ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵੀ ਇਕ ਰਾਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਸੀ ਜਿਥੇ ਪਲਾਂ ਛਿਣਾਂ ਵਿੱਚ 18 ਲੋਕ-ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨਿਆਂ ਗਿਆ। ਦਰਜ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਜਖ਼ਮੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਸ਼ਹੀਦੀ ਜਾਮ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ-ਪਹਿਚਾਣੇ ਲੋਕ-ਆਗੂ ਮੇਘ ਰਾਜ ਭਗਤੂਆਣਾ, ਜਗਪਾਲ ਸੇਲਬਰਾਹ, ਮਾਤਾ ਸਦਾ ਕੌਰ, ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਪੱਪੀ, ਤੇਜਿੰਦਰ ਅਤੇ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਵਕਤ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣਾ ਚਰਿੱਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜ ਭਾਗ ਦੇ ਚਿਹਰੇ, ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ। ਇਹ ਕੌੜੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਦਾਰ ਕਰਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਖ਼ੂਨੀ ਕਾਂਡ ਮਗਰੋਂ ਜਿਵੇਂ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੇ ਪੂਰੀ ਬੇਹਯਾਈ ਨਾਲ ਇਸ ਕਾਰੇ 'ਤੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਸੀ ਇਉਂ ਹੀ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਤਲੇਆਮ ਮੌਕੇ ਕਾਤਲੀ ਗਰੋਹ ਕਾਰਾ ਕਰਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਜਿਹੜੀ ਚਿੱਠੀ ਸੁੱਟਕੇ ਗਿਆ ਉਸ ਉਪਰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਹੁੱਬਕੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਸੀ।

ਖ਼ੂਨੀ ਕਾਂਡ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਚੁੱਕਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚਿੱਠੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ,''ਇਹ ਤਾਂ ਅਜੇ ਟ੍ਰੇਲਰ ਹੈ ਜੇ ਤੁਸੀਂ 'ਫਰੰਟ' ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣਾ ਨਾ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਭੁਗਤਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ।''

ਜ਼ਬਰ ਤੇ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਦੀ ਜੈਤੋ ਇਲਾਕਾ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਰੱਖੇ ਸਮਾਗਮ 'ਚ ਪ੍ਰੋ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਨਾਟਕ 'ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ', ਪੰਜਾਬ ਨਾਟਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲੋਂ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਜਦੋਂ ਜ਼ਬਰ ਤੇ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਹਥਲੇ ਲੇਖਕ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸ ਮੌਕੇ ਫੌਜੀ ਵਰਦੀਆਂ ਦੇ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਊ ਲਿਬਾਸ ਵਿੱਚ ਆਏ ਗ੍ਰੋਹ ਨੇ ਬੰਬਾਂ-ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਹੱਲਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਹੱਲੇ ਦਾ ਮਕਸਦ, ਹੱਕ, ਸੱਚ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਗੱਲ ਗੂਠਾ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਅਜੇਹਾ ਹੱਲਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਾਂਝਾ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਸਾਕਾ-1919 ਤੋਂ ਹਿੰਦਸੇ ਦੀ ਬਦਲੀ ਸੇਵੇਵਾਲਾ 1991 ਓਨੀ ਕੁ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿੰਨੀ ਕੁ ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ 'ਸੁਭਾਅ' ਵਿੱਚ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।

ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੋਣ ਜਾਂ ਸਹਿਮਜ਼ਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੋਕ ਆਵਾਜ਼ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਰਬਾਂ ਖਾਣ ਲੱਗੇ। ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਭਗਤੂਆਣਾ, ਸੇਲਬਰਾਹ, ਰਾਮਪੁਰਾ ਅਤੇ ਢਿੱਲਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜ਼ਲੀ ਸਮਾਗਮ ਸਮੇਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਨਤਕ ਇਕੱਠ ਹੋਏ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਵਕਫ਼ੇ ਮਗਰੋਂ ਹੀ ਜੈਤੋ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਰਦ-ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰੋਹ ਭਰਿਆ ਵਿਖਾਵਾ ਕੀਤਾ। ਦਲਿਤ ਵਿਹੜਿਆਂ ਅੰਦਰ ਹੋਰ ਵੀ ਬੁਲੰਦ ਆਵਾਜ਼ 'ਚ ਕਵੀ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗੂੰਜਣ ਲੱਗੇ:

ਮਾਂ ਧਰਤੀਏ ਤੇਰੀ ਗੋਦ ਨੂੰ
ਚੰਨ ਹੋਰ ਬਥੇਰੇ
ਤੂੰ ਮਘਦਾ ਰਹੀਂ ਵੇ ਸੂਰਜਾ
ਕੰਮੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ।

ਇਹ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਣੀ ਹੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਬਰ ਤੇ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਪੰਜਾਬ ਉਸ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਜੁਆਨ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ, ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ, ਕਿਰਤੀ ਲਹਿਰ, ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤ ਸਭਾ ਅਤੇ ਅਜੋਕੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਹੂ ਸੰਗ ਸਿੰਜਿਆ ਸੀ।

ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡੁੱਲ੍ਹੀ ਰੱਤ ਸੰਗ ਸਿੰਜਿਆ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਹੁਣ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ੋਬਨ 'ਤੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਆਪਕ, ਉਚੇਰੇ ਅਤੇ ਵਡੇਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਬੂਟਾ, ਖਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ, ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ, ਲੋਕ-ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਹਰ ਵੰਨਗੀ ਦੀ ਸਮਾਜਕ ਬਰਾਬਰੀ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਮਹਿਕ ਵੰਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਝੁਕਣ, ਝਿਪਣ ਜਾਂ 'ਦੜ ਵੱਟ ਜ਼ਮਾਨਾ ਕੱਟ' ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਲਹੂ ਨੇ, 'ਸੱਚ ਸੁਣਾਇ ਸੱਚ ਕੀ ਬੇਲਾ' ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕਰਕੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ:

'ਹਰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖਸ਼ਲਤ
ਹਰ ਮਿੱਟੀ ਕੁੱਟਿਆਂ ਨਹੀਂ ਭੁਰਦੀ'

ਜੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਜੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਕਦਮ ਡਰਾ ਮਗਾ ਜਾਂਦੇ। ਜੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਕਤ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਅੱਖਾਂ ਪਾ ਕੇ ਤੱਕਣ ਦਾ ਜੇਰਾ ਨਾ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅੱਜ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਹੋਰ ਪਾਸ਼, ਪੱਡਾ, ਰਵੀ, ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ, ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ, ਲਾਲਇੰਦਰ ਲਾਲੀ, ਮਲਕੀਤ ਮੱਲ੍ਹਾ, ਦੀਪਕ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਦਾ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ।

ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਖਿੱਡਿਆਂ ਅੰਦਰ ਫ਼ਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਜ਼ਬਰ ਖਿਲਾਫ਼ ਸਿੱਧੇ ਮੱਥੇ ਟੱਕਰਨ ਦਾ ਫਲ਼ ਹੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਅਜੋਕੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਜੋ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ, ਠੇਕਾ ਕਾਮਿਆਂ, ਔਰਤਾਂ, ਜ਼ਮੀਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗਰਾਮ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ; ਜੋ ਫ਼ਿਰਕੂ ਫਾਸ਼ੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲ, ਵਿਗਿਆਨਕ, ਜਮਹੂਰੀ ਲਹਿਰ ਪੂਰੇ ਸਿਰੜ ਨਾਲ ਜੂੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਅਮਰ ਜੁਝਾਰੂਆਂ ਦਾ ਲਹੂ ਦੌੜਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਯਾਦਗਾਰ ਕੁੱਝ ਇਉਂ ਬੋਲਦੀ ਹੈ:

ਬਲ਼ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਜੋ ਹਵਾ 'ਚ ਲਿਖੇ
ਹਰਫ਼ ਓਹੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਿਖੇ ਰਹਿਣਗੇ।
ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਅੰਦਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਘੋਲਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਅੰਦਰ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ:
ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਬਾਲਕੇ ਚੱਲਣਾ
ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਰਾਤ ਬਾਕੀ ਹੈ

ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ
ਸੰਪਰਕ 94170 76735

ਥੋਡੇ ਖ਼ੂੁਨ 'ਚ ਰੰਗੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਅਸੀਂ ਬੰਨ ਕਾਫ਼ਲੇ ਆਵਾਂਗੇ

9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਬਰਸੀ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼

ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਲਿਆ ਲਹੂ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ

9 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਦਾ ਦਿਹਾੜਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅੰਦਰ ਵਿਲੱਖਣ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਦਿਹਾੜਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ ਜੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੇ ਖ਼ੂਨੀ ਕਾਂਡ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।  ਸਮੇਂ ਦੀ ਤੋਰ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ 1919 ਤੋਂ 1991 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦਸੇ ਬਦਲੇ, ਇਉਂ ਹੀ ਹੁਕਮਰਾਨ ਜ਼ਰੂਰ ਬਦਲੇ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਜ਼ੁਲਮੀ ਝੱਖੜ ਝੁਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ।  ਨਿਹੱਥੇ, ਬੇਦੋਸ਼ੇ ਅਤੇ ਪੁਰਅਮਨ ਇਕੱਤਰਤਾ ਕਰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਭਾਵੇਂ ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਗੋਲੀਆਂ ਦਾਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਬਦਲੇ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣਾਨਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ।

9 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ ਜੈਤੋ ਲਾਗੇ ਪਿੰਡ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਪੁਰ-ਅਮਨ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਬੰਬਾਂ-ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਹੱਲਾ ਬੋਲਿਆ ਗਿਆ।  ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਜਬਰ ਤੇ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਪੰਜਾਬ' ਦੀ ਜੈਤੋ ਇਕਾਈ ਵੱਲੋਂ ਰੱਖੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਨਾਟਕ 'ਅੰਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ', ਪੰਜਾਬ ਨਾਟਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ (ਇਕਾਈ ਪਲਸ ਮੰਚ) ਵੱਲੋਂ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ।  ਨਾਟਕ ਉਪਰੰਤ 'ਫਰੰਟ' ਦੇ ਬਤੌਰ ਸੂਬਾ ਕਨਵੀਨਰ ਲੇਖਕ ਅਜੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਫੌਜੀ ਵਰਦੀਆਂ ਦੇ ਭੁਲੇਖਾ-ਪਾਊ ਬਾਣੇ ਵਿੱਚ ਬੰਬਾਂ-ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਆਏ ਟੋਲੇ ਨੇ ਬਾਰੂਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।

ਪਲਾਂ ਛਿਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਮਹੂਰੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ-ਪਹਿਚਾਣੇ ਮੇਘ ਰਾਜ ਭਗਤੂਆਣਾ, ਜਗਪਾਲ ਸੇਲਬਰਾਹ, ਮਾਤਾ ਸਦਾ ਕੌਰ, ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ, ਲਖਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਜੀਦਾ ਅਤੇ ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭਗਤੂਆਣਾ ਸਮੇਤ 18 ਲੋਕ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਦਿੱਤੇ।  ਦਰਜਣਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।  ਵਹਿਸ਼ੀਆਨਾ ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਦਹਿਸ਼ਤਜ਼ਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ, ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਜੈਤੋ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸਿਦਕਦਿਲੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਪਹਿਚਾਣੇ।  ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੌਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਿਆ।  ਫੱਟੜਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਜੈਤੋ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕੀਤਾ।  ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਵਹਿਸ਼ੀ ਕਾਰੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਗੁੱਸੇ ਨੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੇ।

ਖ਼ੂਨੀ ਕਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਧਮਕੀ ਪੱਤਰ ਸੁੱਟਿਆ। ਇਸ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਹੜੇ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਜਬਰ ਤੇ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਫਰੰਟ ਦੇ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ, ''ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਨਾ ਰੁਕੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੇ ਹੱਲੇ ਬੋਲੇ ਜਾਣਗੇ।''

ਇਸ ਧਮਕੀ ਪੱਤਰ ਉਪਰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ, ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਸਾਂਝਾ ਕਾਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਰ ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ ਫੌਜੀ ਸੰਗਤਪੁਰਾ ਦੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸਨ। ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਇਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।

ਵਿਆਪਕ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਧਮਕੀਆਂ ਭਰੀ ਚਿੱਠੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੋਕ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤਰੇ। ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਭਗਤੂਆਣਾ, ਸੇਲਬਰਾਹ, ਢਿੱਲਵਾਂ ਅਤੇ ਜੀਦਾ ਆਦਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਸਕਾਰ ਸਮੇਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਕੱਠ ਹੋਏ। ਤਿਆਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਉਪਰੰਤ ਇਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜ਼ਲੀ ਸਮਾਗਮ ਹੋਏ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਆਰੀ ਉਪਰੰਤ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਭਗਤੂਆਣਾ, ਸੇਲਬਰਾਹ ਅਤੇ ਜੈਤੋ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੋਹ ਭਰਿਆ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ।

ਇਹਨਾਂ ਮਿਸਾਲੀ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਫ਼ਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਵਿਸ਼ਾਲ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕਰਨ, ਤਿਲਕਾਊ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਸਲੀ ਲੋਕ-ਮੁੱਦਿਆਂ ਉਪਰ ਲੋਕ-ਸੰਗਰਾਮ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।  ਹਾਕਮ ਧੜਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਿਵਿਆਂ ਉਪਰ ਆਪਣੀ ਲੋਕ-ਦੋਖੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕਣ ਦੇ ਮਨੋਰਥਾਂ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ।  ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈਂਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਜੂਝਣ ਵਾਸਤੇ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।  ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ, ਇਨਕਲਾਬੀ, ਜਮਹੂਰੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਵੱਡੀ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕਰਕੇ ਵੀ, ਡੇਢ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਰਸੇ ਦੇ ਦੋ-ਮੂੰਹੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦੇ ਅਗਨ-ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਰੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਾਂਮੱਤੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ।  ਖ਼ੂਨੀਕਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ/ਅਸਿੱਧੇ ਹਮਾਇਤੀਆਂ ਨੇ ਕੂੜ ਪਰਚਾਰ ਦੇ ਝੱਖੜ ਝੁਲਾ ਕੇ 'ਫਰੰਟ' ਨਾਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਵਾਹ ਲਾਈ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਜੇਹੇ ਕੋਝੇ ਯਤਨ ਧੂੜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੇ।

ਅੱਜ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਾਂਡ ਨੂੰ 25 ਵਰੇ ਬੀਤਣ ਉਪਰੰਤ ਲਹੂ ਬੋਲਦਾ ਹੈ।  ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸਰਗਮ ਛੇੜਦਾ ਹੈ। ਲਹੂ ਨਾਲ ਸਿੰਜੀ, ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਨਵੀਂ ਕਰਵਟ ਲਈ ਹੈ।  ਜੇ ਅੱਜ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਕਿਰਤੀ ਕਾਮੇ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।  ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਅੱਗੇ ਚੜਦੇ ਸੂਰਜ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਪਿੱਟ ਸਿਆਪਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।  ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਕੜੀਆਂ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਜਿੰੰਮੇਵਾਰਾਂ ਉਪਰ ਉਂਗਲ ਧਰਨ ਦੇ ਕਾਬਲ ਹੋਏ ਹਨ। ਧੰਨ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉਪਰ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਗਦੇ ਹਨ।  ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ, ਆਬਰੂ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਲਈ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਪਰਚਮ ਉਠਾ ਕੇ ਨਿਤਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋਬਨ 'ਤੇ ਆਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕਿਸਾਨ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡੁੱਲਿਆ ਲਹੂ ਦੌੜਦਾ ਹੈ।  ਏ.ਕੇ. 47 ਰਾਹੀਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਾਛੜ ਅਤੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਛਲਣੀ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਲਿਆ ਭਰਮ, ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਨਵੀਂ ਅੰਗੜਾਈ ਭਰ ਰਹੀ ਜਨਤਕ ਲਹਿਰ ਨੇ ਚੂਰ-ਚੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਾਂਡ ਤੋਂ 25 ਵਰੇ ਮਗਰੋਂ 'ਅੰਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ' ਨਾਟਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਪ੍ਰੋ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ ਨੂੰ ਭਾਈ ਲਾਲੋਂ ਕਲਾ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ 8 ਮਾਰਚ, 2015 ਨੂੰ ਬਰਨਾਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਨਤਕ ਸਲਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸੇਵੇਵਾਲਾ, ਭਗਤੂਆਣਾ, ਸੇਲਬਰਾਹ, ਜੀਦਾ, ਢਿਲਵਾਂ ਅਤੇ ਜੈਤੋ ਤੋਂ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤ ਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਾਂਡ ਮੌਕੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦਾਂ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਧਮਕੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਠੁੱਕ ਨਾਲ ਮਲ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਲਾਨ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਸੁਜਾਖੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਥਿੜਕਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ।

ਅੱਜ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਲਈ, ਜਮੀਨਾਂ ਜਬਰੀ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਐਫ.ਸੀ. ਆਈ. ਵਰਗੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖ੍ਰੀਦ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਹਰ ਵੰਨਗੀ ਦੀ ਦੇਸੀ-ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੁੱਟ, ਦਾਬੇ, ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ, ਜਾਤਪਾਤ ਅਤੇ ਜਬਰ ਖ਼ਿਲਾਫ ਇੱਕਠੇ ਹੋਣ, ਕਾਲੇ ਕਨੂੰਨਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ੁਬਾਨਬੰਦੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੋਕਮਾਰੂ ਸਭਿੱਆਚਾਰਕ ਹੱਲੇ ਨੂੰ ਪਛਾੜਣ ਲਈ ਸਿਰ ਜੋੜ ਰਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਲਿਆ ਲਹੂ ਅਜਾਂਈ ਨਹੀਂ ਜਾਏਗਾ। ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਜੇ ਉਸ ਮੌਕੇ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਉਸਾਰਦੀ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਸਿਰਜ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਸਾਬਤ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਬੰਬ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਲੋਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੀ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਅੱਜ ਬਰਸੀ ਮੌਕੇ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਡੁੱਲੇ ਲਹੂ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਾਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ :

        

            ਥੋਡੇ ਖ਼ੂੁਨ 'ਚ ਰੰਗੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ

         ਅਸੀਂ ਬੰਨ ਕਾਫ਼ਲੇ ਆਵਾਂਗੇ

-ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ ਸੰਪਰਕ: 94170 76735

ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਵਾਛੜ ਦੇ, ਉਹ ਡਟ ਕੇ ਰਹੇ ਖੜੇ, ਸੰਗਰਾਮੀ ਪਿਰਤਾਂ ਪਾ, ਉਹ ਰਣ ਵਿੱਚ ਜੂਝ ਮਰੇ

MARTYRS OF SEWEWALA

MATA SADAN KAUR

Mata Sadan Kaur, who was more than 70 years old, was deeply involved in revolutionary democratic movement for more than two decades. She remained in the forefront in mobilizing masses against the State repression and Khalistani terrorism. She used to say, “Boys, whenever there is danger, put me in the forefront.” When Khalistani terrorists started shooting indiscriminately at Sewewala, she surged forward and said, “Dogs, why are you killing innocent persons. Before killing them, kill me” And the Khalistani terrorist were quick to retaliate. They shot her dead. Thus she died a hero’s death.

GURJANT SINGH

Gurjant Singh was born in an agricultural labourer’s family. He was Secretary of Kotkapura unit of Front Against Repression & Communalism and Circle level leader of Technical Services Union, the struggling organization of electricity employees. Various Khalistani organizations issued edicts to disband this organization and directed their leaders to publicly resign from their posts or face death. But the members of this organization stood like a rock defying all such threats.

MEGH RAJ BHAGTUANA

The revolutionary spirt was in his blood. His family has been deeply involved in the Pepsu Tenants’ Movement (Muzara Lehar). He took to revolutionary ideology at a young age and became active in Naujwan Bharat Sabha. He was sent to jail many times during Emergency, Randhawa Agitation, and agitation against the murder of Parbati at Jaitu and faced brutal police torture. But the police repression failed to deter him from serving the people.

He was one of the most active leader of Front Against Repression & Communalism. Under his guidance, Bhagtuana became a shining example of mass resistance against repression and Khalistani terrorism. He was very popular amongst the landless and agri-laborers of the area. Since the days of Bhinderanwale, he was on the top of terrorist’s hit list. They made many unsuccessful attempts on his life. During Sewewala massacre he sacrificed his life challenging the AK-47 wielding Khalistani terrorists, with a double barrel gun.

JAGPAL SINGH SELBRAH

Jagpal was State Committee member of the Front Against Repression & Communalism. His father Shri Mohinder Singh was a very brilliant and active worker of Bharti Kissan Union.

Jagpal came in the fold of revolutionary democratic movement in Punjab, when he was a college student at Rampura. He joined Punjab Students Union. When a section of the PSU led by Major Matran, took the inglorious step of making it a lackey of Khalistani terrorism, he vehemently opposed it. He became active in the Front Against Repression & Communalism, since its inception. He was shot dead by Khalistani terrorists, when he was trying to save children, from their attack.

COMPLETE LIST OF SEWEWALA MARTYRS:

1. Megh Raj Bhagtuana
2. Jagpal Singh Selbrah
3. Mata Sadan Kaur
4. Gurjant Singh
5. Karam Singh
6. Pappi
7. Tejinder Singh
8. Bagga Singh
9. Buta Singh
10. Jagseer Seera
11. Jagdev Singh
12. Harpal Singh
13. Lakhbir Singh
14. Gurdev Singh Debi
15. Charanjit Singh
16. Manjit Singh
17. Makhan Singh
18. Gurnam Singh.
    

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਮਾਏਗਾ - Jaspal Jassi

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਮਾਏਗਾ
ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਮੌਤ ਨਗਾਰੇ 'ਚ ਬਦਲ ਜਾਏਗਾ
By: Jaspal Jassi
(In memory of Sewewala Martyrs)

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਮਾਏਗਾ

ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਮੌਤ ਨਗਾਰੇ 'ਚ ਬਦਲ ਜਾਏਗਾ

ਜਦੋਂ ਜ਼ਾਲਮ ਕਲੇਜੇ ਦਾ ਰੁੱਗ ਭਰਦਾ ਹੈ

ਇਹ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਹੈ ਸਦਮੇਂ 'ਚ ਗਸ਼ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ

ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣ ਹੈ ਇਹਦੀ ਕੁੱਖ ਦਾ ਨੂਰ ਨਹੀਂ ਮਰਦਾ

ਇਹਦੀ ਗੋਦੀ ਨੂੰ ਸਿਰਲੱਥਾਂ ਦੀ ਤੋਟ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ

ਜਿਗਰ 'ਚੋਂ ਸਿਤਮ ਦੇ ਨੇਜੇ ਦੀ ਨੋਕ ਗੁਜਰੀ ਹੈ

ਸਿੰਮਦੇ ਲਹੂ 'ਚੋਂ ਜਿਗਰੇ ਦੇ ਤੀਰ ਫੁੱਟ ਰਹੇ

ਜਖ਼ਮ ਮਲ੍ਹਮ ਨਹੀਂ ਜਾਲਮ ਦਾ ਖੂਨ ਮੰਗ ਰਹੇ

ਜਦੋਂ ਇਹ ਦਰਦ ਅੱਗ-ਵਾਛੜ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਗਿਆ

ਸਿਤਮ ਦਾ ਦੈਂਤ ਕਿਸ ਕੋਨੇ 'ਚ ਸਿਰ ਲੁਕਾਏਗਾ

............................................................

ਤਲੀ 'ਤੇ ਟਿੱਕ ਜਾਏ ਜਿਹੜਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ

ਤਣੀ ਹੋਈ ਹਿੱਕ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਦਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ

ਸ਼ੋਅਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੂਹੇ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ

ਨਜ਼ਰ 'ਚੋਂ ਨੀਰ ਦੇ ਦਰਿਆ ਤਲਾਸ਼ਦਾ ਜ਼ਾਲਮ

ਨਿਗਾਹੀਂ ਲਹੂ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ

ਪਿਘਲਦੇ ਸਿਦਕ ਦੀ ਕਣਸੋਅ ਉਡੀਕਦਾ ਕਾਤਲ

ਹਲੂਣੇ ਮਨਾਂ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਕਰਵਟ ਦੇਖ ਰਿਹਾ

ਜੋ ਵਿੰਨ੍ਹੇ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਹਰ ਛੇਕ ਤੀਕਰ ਫੈਲ ਰਿਹਾ

ਉਸ ਬਰੂਦ ਨੂੰ ਕੌਣ ਚੁੱਪ ਕਰਾਏਗਾ

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਮਾਏਗਾ

ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਮੌਤ ਨਗਾਰੇ 'ਚ ਬਦਲ ਜਾਏਗਾ

HOMAGE TO SEWEWALA MARTYRS

ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ੇਰਾਂ ਨੂੰ

On 9th April 1991, a gang of Khalistani terrorists struck at a cultural programme being held at village Sewewala in Faridkot District of Punjab. 18 people were killed including Megh Raj Bhagtuana, Jagpal Selbrah & Mata Sadan Kaur. Here is a poetic tribute to the martyrs who laid their lives for the peoples' cause:

ਅਣਖੀਲੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂਬਾਜ਼ ਦਲੇਰਾਂ ਨੂੰ
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ੇਰਾਂ ਨੂੰ

ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਨੂੰ, ਸਾਡੇ ਮੰਡ ਤੇ ਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ
ਜਦ ਜ਼ਹਿਰ ਵਰੋਲੇ ਨੇ, ਚਹੁੰ ਪਾਸਿਓਂ ਘੇਰ ਲਿਆ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੀ ਨਰਕ ਬਣੀ, ਹਰ ਬੂਹੇ ਸਿਵਾ ਬਲੇ,
ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗੇ, ਹਰ ਪਾਸੇ ਨੇਰ੍ਹ ਪਿਆ।
ਉਹ ਜਾਨ ਤਲੀ ਧਰਕੇ, ਇਸ ਜਹਿਰ ਵਰੋਲੇ ਨੂੰ,
ਸ਼ਾਹ ਕਾਲੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ, ਵੰਗਾਰਨ ਆ ਨਿੱਕਲੇ।
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ, ਐਹੋ ਜਿਹੇ ਸ਼ੇਰਾਂ ਨੂੰ.....

ਚਾਹੇ ਪਾਰੋ (ਪਾਰਬਤੀ) ਕਤਲ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਕਤਲ ਰੰਧਾਵੇ ਦਾ
ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਵਹਿ ਤੁਰਿਆ, ਹੜ੍ਹ ਰੋਹ ਦੇ ਲਾਵੇ ਦਾ
ਜਦ ਬੱਸ ਕਿਰਾਇਆਂ ਨੂੰ, ਸਰਕਾਰ ਵਧਾਇਆ ਸੀ,
ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ, ਤੂਫ਼ਾਨ ਉਠਾਇਆ ਸੀ।
ਹਰ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਮੂਹਰੇ, ਹੱਕ-ਸੱਚ ਦੇ ਘੋਲਾਂ ਨੂੰ,
ਨਾਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਮਿਲੀ, ਸੰਗਰਾਮੀ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ,
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ................

ਐਸ.ਪੀ ਚਾਹੇ ਮਾਨ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਮ ਹੋਵੇ,
ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਜਦ ਝਪਟੇ, ਇਹ ਹਿੱਕਾਂ ਤਾਣ ਉੱਠੇ।
ਜਦ ਜੋਰ ਸਟੇਨਾਂ ਦੇ, ਫਿਰਕੂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਨੇ,
ਸੂਹੇ ਫੁੱਲ ਲੂਹ ਸੁੱਟੇ, ਕੁੱਝ ਲੋਕ-ਗਦਾਰਾਂ ਨੇ।
ਏ.ਕੇ ਸੰਤਾਲੀ ਦਾ, ਡਰ ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਮੰਨਿਆਂ ਸੀ,
ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਰ 'ਕੱਠੇ, ਦਹਿਸ਼ਤ ਨੂੰ ਭੰਨਿਆ ਸੀ
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ....................

ਕਿਰਤੀ ਕਾਮਿਆਂ 'ਤੇ, ਮਜ਼ਦੂਰ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ,
ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੇ, ਸਿਰਲੱਥ ਜੁਆਨਾਂ 'ਤੇ,
ਵਿੱਚ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦੇ, ਖ਼ੂਨੀ ਉਡਵਾਇਰਾਂ ਨੇ,
ਆ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਲੁੱਕ ਛਿਪ ਕੇ ਕਾਇਰਾਂ ਨੇ।
ਵਣਜਾਰੇ ਚਾਨਣ ਦੇ, ਲੋਕਾਂ ਸੰਗ ਵਫ਼ਾ ਕਮਾ,
ਸੂਹੇ ਪਰਚਮ ਲਈ, ਗਏ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਘੋਲ ਘੁਮਾ।
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ...................

ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਵਾਛੜ ਦੇ, ਉਹ ਡਟ ਕੇ ਰਹੇ ਖੜੇ,
ਸੰਗਰਾਮੀ ਪਿਰਤਾਂ ਪਾ, ਉਹ ਰਣ ਵਿੱਚ ਜੂਝ ਮਰੇ।
ਇੱਕ ਸੁਰਖ਼ ਸਵੇਰ ਲਈ, ਉਹ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰ ਗਏ।
ਕਿਰਤੀ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ, ਰੰਗ ਹੋਰ ਨਿਖਾਰ ਗਏ।
ਜੱਦ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆਂ 'ਤੇ, ਜਾਬਰ ਨੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ,
ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ-ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ, ਜੰਮਦੇ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਹੈ।
ਲੱਖ ਲਾਲ ਸਲਾਮਾਂ ਨੇ...............